حق ثبت طرح صنعتی

چه کسی حق ثبت طرح صنعتی ناشی از استخدام را دارد ؟

بعضی وقت ها طرح صنعتی در انجام یک قرارداد استخدام به وسیله مستخدم برنامه ریزی می شود. اولین سوال این است که چه کسی می تواند طرح صنعتی را ثبت نماید، کارمند یا صاحب کار؟ دوماٌ: حقوق انحصاری متاثر از ثبت طرح صنعتی به چه کسی مربوط است ؟

علت این پرسش این است که،طرح صنعتی از سخت کوشی و تفکر کارمند ایجاد می شود،ولی صاحب کار مبالغ و وسایل کار مورد نیاز را فراهم نموده و در تصرف کارمند قرار می گیرد، به این ترتیب اینگونه صاحب کار در تشکیل طرح صنعتی سهیم می باشد.

اگرحقوق مادی طرح فقط به کارمند مربوط باشد آشکار است که با داشتن حق علنی نمودن، آن طرح را در تصرف صاحب کار قرار ندهد و حداکثر ضررهای ایجاد شده بر او را پرداخت نماید،و اگر حقوق انحصاری متاثر از ثبت طرح صنعتی به صاحب کار وابسته باشد با ممانعت طرح ریز از عرضه طرح او می تواند به وسیله مراجع قضایی اجباری بودن ارائه طرح را تقاضا نماید. بنابراین این تقسیم بندی می تواند دارای آثار حقوقی فراوانی باشد.

در مقررات تصویب شده سال 1386، درباره اختراع متاثر از کارمند در بند (ه) ماده 5 قوانین به روشنی وظایف معین گشته است و همانطور که گفتیم،چنانچه اختراع متاثر از کارمند باشد، حقوق مادی آن به صاحب کار مربوط می باشد به جز زمانی که مغایر با آن در قرارداد ذکر گردد.

آیین گذار سال 1386 مطابق ماده 23 قانون ، طرح صنعتی متاثر از کارمند پیرو قوانین مرتبط با اختراع آن می باشد. به هر حال بر اساس ماده مذکور ،قوانین موجود در اختراع متاثر از کارمند دقیقاٌ درباره طرح صنعتی هم اعمال می گردد.در مقررات کشورهای مختلف فرآیند متفاوتی درباره این موضوع برقرار می باشد.همچنین طرح صنعتی که در طول فعالیت کارمند ایجاد می گردد به صاحب کار واگذار می گردد.

در بعضی از کشورها، انتقال زمانی صورت می گیرد که در قرارداد درج گردد.در بعضی از کشورها هم زمانی که قراردادی نباشد، طراح قادر است حق استفاده از اختراع را از بهر خود محفوظ بدارد اما صاحب کار از حق غیر انحصاری بکارگیری از طرح صنعتی جهت اهداف داخلی استفاده می نماید.

در پایان بنابر مواردی که ذکر کردیم نکته های ذیل الزامی می باشد.

1-براساس ماده 23قانون مصوب 1386 طرح صنعتی متاثر از کارمند پیرو قوانین اختراع آن می باشد.

2- نظر به بند (ه ) ماده 5 قوانین تصویب شده 1386، حقوق مادی متاثر از کارمند به صاحب کار وابسته است به جز مواردی که در قرارداد مغایر با آن درج شده باشد.

3- هرچند حقوق مادی متاثر از طرح صنعتی به ثبت رسیده به صاحب کار مربوط می باشد ولی حقوق معنوی طرح که به منش ایجادکننده مربوط می باشد، به طراح وابسته است، به این معنی که اسم طرح ریز می بایست به وسیله درخواست کننده ثبت طرح به مرجع ثبت اطلاع داده شود

4- آیین گذار در قوانین پشتیبانی از تولیدکنندگان نرم افزارهای کامپیوتری به روشنی درباره این موضوع وظایفی را مشخص نموده است.براساس بند (ب)ماده 6 قانون مکتوب ،چنانچه مقصود از استخدام ، ایجاد نرم افزار و یا تولید آن قسمتی از عناوین قرارداد باشد، حقوق مادی و دگرگونی و گسترش نرم افزار به استخدام کننده وابسته است،به جز مواردی که در قرارداد به گونه ای دیگر بیان شده باشد.بنابر مقررات بالا نرم افزار متاثر از استخدام در دو گونه می باشد : الف – زمانی که مقصود از استخدام ایجاد نرم افزار باشد. ب – ایجاد نرم افزار قسمتی از عنوان قرارداد باشد.

5- با نگرش به ارزش قرارداد استخدام و چون این قرارداد درحالات تمایز در تایید موضوع بسیار دارای اهمیت می باشد، به همین ترتیب در قراردادهای استخدام می بایست به روشنی درباره حقوق مادی متاثر از طرح های صنعتی به ثبت رسیده بیان گردد، تا از ابراز تفاوت های آینده ممانعت به عمل آید.

6- البته با نظر به ارزش عناوین و فرآیندهای متفاوت در مقررات کشورها اینگونه است که در اصلاح قانون مصوب 1386 و اساس نامه مربوطه وظایف متفاوت موضوع تعیین گردد و آیین گذار یکی از دو اساس واگذاری یا عدم واگذاری را از لحاظ قانون و عنوان مالکیت معنوی بپذیرد تا در صورت عدم قرارداد،این اصل به کار رود.

واضح است چنانچه اصل در قانون،واگذاری حقوق باشد بنابراین با نیازها ،اوضاع کاری و بازار اجناس متناسب می باشد. به هر اندازه که پیشرفت اقتصادی کشور بالاتر رود،امور فردی کاهش یافته و فعالیت ها به وسیله موسسات اعمال می گردد،درصورتی که قانون،واگذاری حقوق مادی را تایید می کند و چکیده آن در بعضی شرایط به آشکار ساختن احتیاج دارد.

اگر در قراردادهای استخدامی صاحبان حقوق مادی،صاحب کار باشند به این ترتیب در رونق طرح و پیدایش الگوهای های بزرگ تاثیرگذار می باشند ؛ به دلیل آنکه به جز این موارد جهت سرمایه گذاری و استرداد سرمایه و منافع ضمانتی وجود ندارد و بنابراین هیچ فردی به سرمایه گذاری در حیطه طرح های صنعتی راضی نمی باشد.

شایان ذکر است نظر به قانون مصوب 1386 مواد 5 و 23 آن چنانچه قرارداد استخدامی میان طراح و شخصی دیگر اعمال گردد، میبایست مطابق قرارداد ذکرشده، دررابطه با حقوق ثبت طرح صنعتی و نیز واگذاری حق مرتبط به طرح صنعتی وظایف را مشخص نمود.اما چنانچه شکی در واگذاری حق مادی وجود داشته باشد برحسب ظاهر میبایست اساس واگذاری باشد تا مغایر با آن تایید گردد ؛زیرا آیین گذار بنابر ماده 5 قانون، حق مادی اختراع متاثر از استخدام به صاحب کار وابسته است.به جز مواردی که مغایر با آن در قرارداد قید شده باشد.

7- از لحاظ تصریح آیین گذار در ماده 5 قانون، درباره عامل هایی که در قوانین پشتیبانی ازتولیدکنندگان نرم افزارهای کامپیوتری عرضه گشته،اگر طرح صنعتی به وسیله کارمند بیرون از محدوده مسئولیت های اداری و عدم بهره گیری از توانایی های صاحب کار ایجاد گردد،به طراح وابسته است به دلیل آنکه در محدوده مسئولیت های استخدامی او نمی باشد.

بنابراین جهت ممانعت از ایجاد تضاد میان کارمند و صاحب کار ارجح است که در قرارداد یا مقررات مربوطه به طورکلی عرضه بیان گردد و به روشنی طرح های صنعتی متاثر از استخدام، طرح های میان خدمت و طرح های آزاد تعیین وظیفه شان مشخص گردد.

8- در مقررات عمومی شماری از کشورها بنابر ارزشی که ازبهر تولیدکنندگان دارا می باشند در این بحث اساس را به واگذاری حقوق تفسیر ننموده است و در این کشورها حقوق مادی متاثر از اختراع یا طرح صنعتی به کارمند وابسته می باشدبه جز آن که در قرارداد مخالف آن بیان شده باشد.

مرکز تخصصی کریم خان، با کارشناسان متخصص در زمینه ثبت طرح صنعتی و .. خدمات خود را به صورت ویژه ارائه می نماید.