نکاتی در باب ملاک های تشخیص نقض بین دو طرح صنعتی
در مورد اینکه جهت تشخیص نقض میان دو طرح صنعتی چه ملاک هایی موثر است که در قوانین و مقررات ایران به وضوح صحبت نشده است. واضعین آیین نامه تصویب شده در سال1387 رئیس قوه قضاییه در ماده 84 آیین نامه درباره مورد ملاک هایی را ارائه داده اند و به طور کلی نظر یک کاربر آگاه را در تشخیص تفاوت دو طرح ملاک دانسته اند. در اینکه مقصود از کاربر آگاه چیست در آیین نامه ملاک یا ملاک هایی نیامده است.
ثبت کریم در ادامه ، با توجه به رویه کشورها، به بررسی ویژگی های شخصی که نظر او تشخیص نقض موثر است می پردازد.
کاربر غیر از مصرف کننده عادی یا معمولی می باشد که نظر او در خصوص نقض علامت تجاری بسیار مهم است. کاربر در مقایسه با مصرف کننده عادی یا معمولی و از نظر اطلاعات و آگاهی ها، دانش بیشتری دارد علی الخصوص او نسبت به مسائل مربوط به طرح صنعتی دید گسترده تری دارد و به قدر کافی به آن ها آگاهی دارد.
همچنین ذکر ” مطلع یا آگاه ” بدین معناست که استفاده کننده، بدون اینکه طراح یا کارشناس فنی باشد انواع طرح های موجود در بخش مربوطه را می شناسد و درجه ای از دانش و معلومات را درباره ویژگی هایی طرح های مذبور دارند در اختیار دارد و در نتیجه با توجه به علاقه ای که به محصولات مرتبط دارد در زمان استفاده از آن ها بسیار بدان توجه می کند .
البته لازم به ذکر است که کاربر آگاه ضرورت ندارد که نسبت به جنبه های کارکردی و فنی طرح و محصول مربوط مطلع باشد.محاکم در این باره عمدتاَ با توجه به نظر کارشناس یا هیات کارشناسی تصمیم گیری می کند.در یکی از آراء صادره از سوی محاکم آمده است :
نقطه شروع برای هر بحث در خصوص قانون اختراعات طرح صنعتی تصمیم دیوانعالی کشور در خصوص دعوای Gorham co.v.white,8lu.s.511,201.Ed.731( 1871 ) است. آن دعوا در خصوص یک اختراع طرح صنعتی برای دسته قاشق و چنگال غذاخوری می باشد. دادگاه در تجزیه و تحلیل خود درباره ادعای نقض متذکر شده است که آزمون موفق همسانی و یکسانی یک طرح صنعتی مستلزم احراز همانند بودن شکل ظاهر می باشد و صرف وجود تفاوت در خطوط مربوط به نقشه یا طراحی… یا تفاوت های جزئی در شکل ظاهری یا ریخت و ترکیب و قواره …، همانندی و یکسانی اساسی را از بین نمی برد.
دادگاه در این تصمیم تصریح نموده است که همسانی و یکسانی یا همانندی اثر و تاثیر بر قوه بینایی عمده ترین آزمون و بررسی درباره یکسانی طرح می باشد. نیاز نیست که هر دو طرح از دیدگاه و از نظر شکل دقیقاَ مثل هم یکدیگر باشند زیرا در صورتی که چنین باشد، هرگز موضوع سرقت یک اختراع طرح صنعتی مورد بحث قرار نمی گیرد، زیرا نبوغ و ابتکار بشری هرگز تا به حال طرحی را تولید ننموده است که تا آن اندازه از هر نظر و از نظر همه جزئیات دقیقاَ مانند طرح دیگر باشد و یک کارشناس و متخصص نتواند آن ها را از یکدیگر تشخیص دهد.
دادگاه Gorham در ادامه به بررسی که در بسیاری از دعاوی بعدی به آن اشاره شده پرداخته است : در صورتی که از نظر یک بیننده عام ( غیرکارشناس ) دو طرح به مشابه باشند و این شباهت به اندازه ای باشد که بیننده را فریب دهد و او را تشویق کند که یکی را به جای دیگری خریداری کند با این تصور که آن را خریده همانست که می خواسته آن را خریداری نماید لذا آن طرح ثبت شده ای را که خریداری نمی کند و به جای آن طرح دیگری را خریده است به وسیله طرحی که خریداری شده نقض شده است
دادگاه در خصوص دعوای مطرح شده در نزد خود نتیجه گیری کرده که برخلاف تفاوت هایی که ممکن است میان طرح خواهان و طرح خوانده از نظر تزیین وجود داشته باشد، با این وجود هر دو طرح در شکل کلی ظاهری و تاثیر همانند هستند و این همانندی به اندازه ای می باشد که در بازار و بین خریداران به عنوان یک چیز به شمار می روند. تا آن اندازه همانند که حتی دست اندر کاران در کار تجارت نیز فریب بخورند.
با توجه به مراتب فوق و برای دستیابی به رویه متحدالشکل در خصوص چگونگی ارزیابی دو طرح ذکر نکات ذیل الزامی می باشد :
- کاربر آگاه کارشناس به معنایی که در نظام حقوق ایران آمده است نیست.
- در نظام ملی آمریکا برای تشخیص مشابهت دو طرح نظر یک بیننده معمولی ملاک می باشد و بیننده معمولی غیر از کارشناس می باشند زیرا یک کارشناس با توجه به تخصصی که دارد همواره می تواند تفاوت بین دو طرح را تشخیص دهد در حالیکه یک بیننده معمولی ممکن است نتواند این تفاوت را تشخیص دهد.لذا این موضوع که بیننده معمولی قادر به تشخیص دو طرح نباشد بدین معناست که دو طرح شبیه یکدیگر می باشند و در حقیقت طرح نهایی طرح اولیه را نقض نموده است.
- در نظام حقوقی اتحادیه اروپا نگاه یک استفاده کننده مطلع ملاک می باشد که این شخص می تواند غیر از کارشناس باشد، و در حقیقت شخصی است که با توجه به دانش پیشین در حوزه طرح مورد بررسی، اطلاعات، آگاهی ها و درک وسیع تری در مقایسه با مصرف کننده عادی یا معمولی دارد البته به حد کارشناس نمی رسد و در صورتی که از نظر این شخص دو طرح مورد مقایسه، اساساً مثل باشند به گونه ای که تحریک به خرید محصول نقضی به جای خرید محصول اصیل کند در این فرض نقض حق صورت پذیرفته است. در اینجا شخص مطلع به نمای کلی طرح توجه دارد و میبایست دقت نماید که آیا محصول مورد دعوا یک تاثیر کلی متفاوت از تاثیری که طرح های پیشین داشته اند برای او ایجاد می نماید یا خیر. به عبارتی تعارض میان دو طرح صنعتی مورد مقایسه زمانی رخ می دهد که هر دو همان تاثیر کلی را بر روی یک استفاده کننده آگاه ایجاد کنند. البته چون طرح فقط ظاهر کل یا قسمتی از محصول می باشد لذا باید گفت که تاثیر کلی باید یک تاثیر کلی دیداری باشد. خلاصه اینکه با توجه به رویه قضایی در اتحادیه اروپا، زمانی یک طرح جامعه اروپا در تعارض با یک طرح صنعتی قبلی قرار دارد که با در نظر گرفتن آزادی طراح در طراحی و ایجاد طرح جامعه اروپا آن طرح نزد یک استفاده کننده آگاه ، یک تاثیر کلی متفاوت با آنچه که طرح قبلی برای او ایجاد می کند را ایجاد نماید.
- به نظر می رسد که در نظام بررسی طرح صنعتی ایران نظر کاربر آگاه که غیر از مصرف کننده عادی و کارشناس متخصص می باشد برای تشخیص تفاوت میان دو طرح الزامی باشد و ملاک تشخیص نیز همان تاثیر کلی متفاوت بصری می باشد که دو طرح بر روی کاربر آگاه می گذارند. به عبارتی در صورتی که تاثیر کلی دیداری که طرح مورد ادعا برروی یک کاربر آگاه می گذارد با توجه به دانش پیشین در حوزه طرح، متفاوت با طرح های قبلی موجود باشد در این صورت نقض حقی صورت نگرفته است اما در صورتی که این تاثیر یکسان و همانند باشد یقیناَ نقض حقی صورت نپذیرفته است اما در صورتی که این تاثیر یکسان و همانند باشد قطعا نقض حق صورت گرفته است. با این تعبیر می توان گفت که روند محاکم ایران در تشخیص نقض و ارجاع امر به کارشناس و ملاک یا ملاک هایی که کارشناس در تشخیص نقض اعمال می کند نمی تواند دارای مبنای قانونی باشد.
- کاربر آگاه در تشخیص تشابه بین دو طرح باید به ویژگی های ظاهری طرح توجه داشته باشد و عواملی از قبیل مواد استفاده شده ، ویژگی ها ی کاربردی، روش های ساخت و تولید نمی تواند در این تشخیص موثر باشد؛ زیرا آنچه که در یک طرح اهمیت دارد خصوصیات مربوط به شکل و ساختار در بعد خارجی آن و همچنین نقوش و تزیینات به کار رفته در آن است که همیشه جنبه ظاهری دارند.
- در تشخیص تعارض میان دو طرح کاربر میبایست نوع طرح، دانش خریداران نسبت به طرح و همچنین روشی که کالا حاوی طرح در معرض دید خریداران قرار می گیرد را نیز مورد توجه قرار دهد.
- دادگاه باید با توجه به محتویات پرونده و اسناد و مدارک ذخیره شده کاربر دو طرح را مقایسه کرده و در نهایتاً تصمیم گیری نماید.
دیدگاهی یافت نشد