یکی از مزایای اوراق بهادار دریافت سود می باشد. اوراق مشارکت، بر مزیت گفته شده تحت شرایطی از امتیاز قابلیت تبدیل به سهام یا واگذاری با سهام هم بهره مند می باشد.
1- دریافت سود اوراق مشارکت
این ویژگی مهم ترین امتیاز این اوراق از دید سرمایه گذاران محسوب می شود. با ملاحظه مقررات ماده 7 قانون چگونگی انتشار اوراق مشارکت ، دو نوع سود را می توان در این ارتباط جداسازی کرد :
سود علی الحساب، که تا پرداخت سود قطعی به خریداران این اوراق پرداخت می گردد. این سود غیرقابل برگشت بوده و با توجه به مفاد قراردادهای بسته شده میان شرکت ناشر و خریدار با فرض زیان دهی سرمایه گذاری، ناشر نمی تواند علیه پذیره نویس دعوای استرداد نماید.
در این باره سوال مهمی که به وجود می آید ،در خصوص شرعی یا غیرشرعی بودن سود علی الحساب و تضمین شده است. در نگاه اول این گونه نشان داده می شود که با همان استدلالی که بهره اوراق قرضه با تفسیر شورای نگهبان غیرشرعی می باشد، سود تضمیم شده علی الحساب هم میبایست غیرشرعی به شمار می رود. اما با ملاحظه مقررات مرتبط با مضاربه در قانون مدنی و تا استفاده از شیوه ایراد شرعی وارد را مرتفع ساخت.
سود دیگری که به پذیره نویسان پرداخت می شود، سود مشارکت یا سود قطعی شود که در سررسید و با توجه به سود واقعی حاصل از سرمایه گذاری پرداخت می گردد. این سود ممکن است از سود علی الحساب بیشتر یا کمتر باشد، که در حالت دوم سود پرداخت شده پس داده نمی شود.
2- قابلیت تعویض یا تبدیل با سهام
براساس ماده 6 قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت، ” شرکت های سهامی عام می توانند براساس این قانون اوراق مشارکت قابل تبدیل یا تعویض با سهام منتشر کنند “. با توجه به آنکه در آخر همین ماده، تعیین شرایط و نحوه انتشار این گونه اوراق مشارکت به آیین نامه اجرایی واگذار شده، آیین نامه مزبور شرط عضویت در بازار بورس را برای چنین ناشرانی ضروری دانسته است. طبق ماده 28 آیین نامه اجرایی قانون مزبور همه شرکت های سهامی مجاز به انتشار این نوع از اوراق مشارکت نیستند و تنها ” شرکت های سهامی عام پذیرفته شده در سازمان بورس اوراق بهادار با تایید قبلی سازمان مذکور و رعایت ضوابط مربوط می توانند اوراق مشارکت قابل تبدیل و تعویض با سهام منتشر نمایند “.
در ماده 61 لایحه اصلاحی قانون تجارت 1347، شرط ذکر شده به چشم نمی خورد :
” اوراق قرضه ممکن است قابل تعویض با سهام شرکت باشد در این صورت مجمع عمومی فوق العاده باید بنا به پیشنهاد هیئت مدیره و وگزارش خاص بازرسان شرکت مقارن اجازه انتشار اوراق قرضه افزایش سرمایه شرکت را اقلاَ برابر با مبلغ قرضه تصویب کند “.
با توجه به تعریف جدیدی که ماده یک آیین نامه اجرایی قانون چگونگی انتشار اوراق مشارکت ارائه کرده ، تفاوت بین دو قانون در این رابطه قابل توجیه به نظر می رسد.زیرا ماده یک نوشته شده اذعان می دارد :
” اوراق مشارکت قابل تعویض با سهام اوراقی است که توسط شرکت های سهامی عام منتشر و در سررسید نهایی با سهام سایر شرکت های پذیرفته شده در سازمان بورس اوراق بهادار تعویض می شود “.
تعریف بالا مقررات مربوط به تعریف اوراق قابل تعویض در لایحه اصلاحی قانون تجارت را تحت تاثیر قرار داده و نسخ می کند.زیرا براساس لایحه مذکور ، اوراق مشارکت با سهام خود شرکت ناشر قابل تعویض بود در حالی که طبق ماده 1 آیین نامه مورد بحث، این اوراق با سهام سایر شرکت های پذیرفته شده در سازمان بورس قابل تعویض می باشد.با بررسی های موجود و کسب سابقه بوسیله دست اندر کاران بازار بورس، تعویض اوراق مشارکت با سهام به شکل ذکر شده در ماده یک آیین نامه یاد شده عملی نبوده و به سبب مشکلات اجرایی، تقریباَ غیرممکن می باشد.همچنین ، آیین نامه اجرایی قانون چگونگی انتشار اوراق مشارکت ، موافقت قبلی سازمان بورس با انتشار این نوع اوراق را لازم دانسته است ، شرطی که پیش از این در لایحه اصلاحی قانون تجارت وجود نداشت.
براساس قسمت اخیر ماده 28 این آیین نامه ، در خصوص انتشار این اوراق، شرکت ناشر میبایست حداقل به اندازه اوراق مشارکت قابل تعویض، موجودی سهام شرکت های یاد شده را تا سررسید نهایی اوراق مشارکت نگهداری کند.قانون چگونه انتشار اوراق مشارکت و آیین نامه اجرایی آن توضیح دیگری در این باره ارائه نمی دهند. همچنین ، نگهداری موجودی سهام دیگر شرکت ها به خودی خود دارای ابهام است.
در این ارتباط با اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام شرکت، ماده 30 آیین نامه اجرایی قانون چگونگی انتشار اوراق مشارکت اذعان می دارد :
” اوراق مشارکت ممکن است قابل تبدیل به سهام شرکت ( سهامی عام ) باشد در این صورت مجمع عمومی فوق العاده بنا به پیشنهاد هیئت مدیره و گزارش خاص بازرس یا بازرسان شرکت اجازه انتشار اوراق مشارکت را می دهد و شرایط و مهلتی را که طی آن دارندگان این گونه اوراق خواهند توانست اوراق خود را به سهام تبدیل کنند مشخص می کند “.
براساس ماده 33 آن آیین نامه ، هیئت مدیره شرکت با تصمیم مجمع عمومی فوق العاده و در پایان مهلت مقرر معادل مبلغ بازپرداخت نشده اوراق مشارکتی که برای تبدیل به سهام ارائه شده، سرمایه شرکت را افزایش می دهد. بعد از ثبت افزایش سرمایه در مرجع ثبت شرکت ها سهام جدید صادر و به دارندگان اوراق مشارکت ذکر شده ارائه خواهد شد. از تاریخ تصمیم مجمع عمومی فوق العاده به صدور اوراق قابل تبدیل به سهام تا سررسید نهایی اوراق یا زمان تحقق افزایش سرمایه موضوع اوراق مشارکت، انتشار اوراق مشارکت جدید قابل تعویض یا تبدیل به سهام ، یا کاهش و افزایش سرمایه یا استهلاک سرمایه یا کاهش سرمایه بواسطه بازخرید سهام یا اقدام به تقسیم اندوخته از سوی شرکت ممنوع می باشد.
در پایان لازم به ذکر است که به خاظر سختگیری های مراجع ذیربط ، اشخاص حقوق خصوصی فرصت استفاده از امکان پیش بینی شده در قانون جدید را نیافته اند. بررسی های انجام شده نشان دهنده این است که نهادهای دست اندر کار صدور مجوزهای مرتبط با انتشار اوراق مشارکت، اصولاَ از پذیرش درخواست شرکت های سهامی خاص مثل گذشته خودداری می کنند.با توجه به نارسایی ها و ابهامات اساسی موجود در قانون چگونگی انتشار اوراق مشارکت و آیین نامه اجرایی آن از جمله راهکار تعویض اوراق مشارکت قابل تعویض با سهام ، لازم است قانون ذکر شده با ملاحظه نیازهای امروز جامعه اقتصادی بازبینی می شود.
بالاخره، این نکته نیز قابل تامل به نظر می رسد که با توجه به نسخ مفهوم اوراق قرضه، سرنوشت مقررات جزایی ناظر به این اوراق نیز در ابهام قرار می گیرد.زیرا مواد 248 و 249 لایحه اصلاحی قانون تجارت 1347، برای تخلفات مربوط به صدور و انتشار این اوراق مجازات هایی و از جمله مجازات کلاهبرداری را معین کرده است، که با وصف حذف عنوان اوراق قرضه و نیز در نظر گرفتن اثر اصل قانونی بودن جرم و مجازات، اعمال مقررات کیفری بالا با تردید رو به رو می باشد.
در صورت نیاز به هرگونه مشاوره با ما تماس حاصل فرمایید.
همکاران ما در ثبت کریم خان، با افتخار در خدمت شما خواهند بود.
دیدگاهی یافت نشد