نکاتی در باب موسسات و تشکیلات غیر تجاری
علاوه بر شرکت هایی که به کار تجارت می پردازند تشکیلات غیر تجاری هستند که با هدف های علمی و ادبی و خیریه به وجود می آیند.ثبت کریم خان در این مقاله در خصوص این تشکیلات صحبت می کند.
طبق ماده 1 آیین نامه اصلاحی ثبت تشکیلات و موسسات غیرتجاری مصوب 1337 : ” مقصود از تشکیلات و موسسات غیرتجاری قانون تجارت، کلیه تشکیلات و موسساتی است که برای مقاصد غیرتجاری از قبیل امور علمی یا ادبی یا امور خیریه و امثال آن تشکیل می شود اعم از آنکه موسسین و تشکیل دهندگان قصد انتفاع داشته یا نداشته باشند ” .
تشکیلات غیر تجاری مزبور می توانند عناوینی از قبیل انجمن ، کانون یا بنگاه و امثال آن اختیار نمایند ولی اتخاذ عناوینی که اختصاص به تشکیلات دولتی و کشوری دارد از طرف یان موسسات ممکن نخواهد بود.
براساس ماده 2 آیین نامه اصلاحی ثبت تشکیلات و موسسات غیرتجاری تصویب شده در سال 1337 تشکیلات و موسسات نامبرده از دیدگاه انطباق با مقررات این آیین نامه به دو بخش تقسیم می شوند :
- الف) موسساتی که با جلب منافع و تقسیم آن بین اعضاء خود تشکیل نشده باشد. این موسسات موسسات غیرانتفاعی نامیده می شوند . از جمله این موسسه می توان به موسسات خیریه و انجمن های اسلامی و تخصصی و احزاب و صندوق های قرض الحسنه و گروه های سیاسی اشاره نمود.
- ب) موسساتی که با هدف جلب منافع مادی و تقسیم منافع مزبور بین اعضاء خود یا غیر تشکیل شده باشد از جمله موسساتی که هدفشان ارائه خدمات شهری از قبیل نظافت و فضای سبز است.
حداقل شرکا موسسات غیرتجاری نباید کمتر از دو نفر باشد و برای سرمایه اندازه معینی مقرر نشده است. موسسات غیرتجاری مثل شرکت های تجاری باید ثبت شوند. در خصوص مجوز ثبت موسسات غیرتجاری ، باید نکات زیر را در نظر بگیرید:
- در موسسات غیرتجاری که هدفشان جلب منافع مادی است موسسین میبایست بعد از ثبت موسسه نسبت مجوز فعالیت بگیرند.
- در موسسات غیرتجاری که هدفشان غیرانتفاعی است باید هنگام تقاضای ثبت توسط اداره ثبت شرکت ها مراتب از اداره کل اطلاعات نیروی انتظامی استعلام گردد و پس از دریافت پاسخ مثبت، ثبت شود.
از مجموع مقررات مربوط می توان عناصر و خصوصیات موسسات و تشکیلات غیرتجاری را چنین برشمرد :
- ماده 584 قانون تجارت مقرر می دارد : ” تشکیلات و مؤسساتی که برای مقاصد غیر تجارتی تأسیس شده یا بشوند از تاریخ ثبت در دفتر ثبت مخصوصی که وزارت عدلیه معین خواهد کرد شخصیت حقوقی پیدا می کنند.”
- مقاصد موسسات و تشکیلات غیرتجاری ممکن است علمی، ادبی ، هنری ، ورزشی یا امور خیریه و نیکوکاری یا امور تفریحی یا امور فنی ، امور حقوقی و … باشد.
- شخصیت حقوقی موسسه و تشکیلات غیرتجاری نمی تواند کمکی به فعالیت سیاسی و این قبیل تشکل ها کند.
- موسسات و تشکیلات غیرتجاری، واحدهای سازمانی دولتی نیستند بلکه مجامع مردمی هستند.
- موسسات و تشکیلات غیرتجاری ممکن است تحت عناوینی از قبیل انجمن، باشگاه ، بنگاه ، بنیاد ، جمعیت ، کانون ، مجمع ، موسسه و امثالهم باشد.
- موسسات و تشکیلات تجاری دو بخش هستند : یک بخش نمی توانند در فعالیت های تجاری و صنفی و انتفاعی برای تقسیم منافع بین اعضای تشکیل دهنده آن مشارکت کنند و در صورتی که انتفاعی هم داشته باشند برای تامین هزینه های نگاهداری موسسه و خودگردانی آن ها می باشد. بخش دیگر ممکن است مقصود از تشکیل، جلب منافع مادی و تقسیم منافع یاد شده بین اعضای خود یا اشخاص غیر باشد. بدون این که فعالیت آن ها عنوان فعالیت های تجاری یا صنفی داشته باشد.
- موسسات و تشکیلات غیرتجاری، اساسنامه ای با امضای موسسین دارد که توسط مجمع عمومی تصویب شده است و تاسیس و اداره و انحلال و تصفیه امور موسسات یاد شده حسب مورد براساس اساسنامه یا حکم دادگاه ذیصلاح صورت می گیرد.
دیدگاهی یافت نشد