آغاز شخصیت حقوقی شرکت
تعیین آغاز شخصیت حقوقی از این لحاظ مهم است که نقطه ی آغاز تعهدات شرکت را معین می سازد،در حقیقت،تا پیش از محقق شدن شخصیت حقوقی علی الاصول ،نمی توان تعهدهایی را که شرکا دارند ، بر عهده ی شرکت گذاشت،زیرا شرکتی وجود ندارد تا قادر به تعهد دادن باشد.
در این خصوص ماده ی 583 قانون تجارت این گونه می گوید که «کلیه ی شرکت های تجارتی مذکور در این قانون شخصیت حقوقی دارند»،ولی به هیچ وجه تعیین نمی کند که این شخصیت حقوقی از چه زمانی بوجود می آید.برعکس،قانون گذار ما در ماده ی 584 برای تشکیلات غیر تجارتی،تاریخ دقیق ایجاد شخصیت حقوقی را تعیین نموده است که از تاریخ ثبت در دفتر مخصوص وزارت دادگستری می باشد.موسسات و تشکیلات دولتی و شهری نیز به مجرد ایجاد و بدون نیاز به ثبت،دارای شخصیت حقوقی می شوند(ماده ی 587 ق.ت).
پس مسلماً،شرکت های تجاری-مثل موسسات و تشکیلات دولتی-برای آنکه شخصیت حقوقی نیابند نیاز نیست که به ثبت برسند،اما ممکن است این سوال برای متقاضیان به وجود بیاید که از چه تاریخی دارای شخصیت حقوقی می گردند؟پاسخ این سوال را از ثبت کریم خان جویا شوید.در حقوق ایران،شرکت از زمانی شخصیت حقوقی خواهد داشت که بوجود آمده و به عبارت قانون گذار«تشکیل»شده باشد.اما پاسخ به اینکه شرکت از چه تاریخی به وجود می آید در مورد شرکت های مختلف یکسان نیست و هر شرکتی قواعد خود را دارد :
- شرکت های با مسئولیت محدود،تضامنی و نسبی زمانی تشکیل می گردند که کلیه سرمایه ی نقدی آن ها تادیه و سهم الشرکه غیر مقدی نیز تقویم و تسلیم شده باشد(مواد96،118 و ماده ی 185 ناظر به ماده ی 118 قانون تجارت).
- شرکت سهامی عام بعد از تشکیل مجمع عمومی موسس و احراز پذیره نویسی کلیه ی سهام شرکت و پرداخت مبالغ لازم و تصویب اساسنامه ی شرکت و همچنین انتخاب اولین مدیران و بازرسان و قبول سمت توسط آنان تشکیل می شود(ماده ی 17 لایحه ی قانونی 1347).
- شرکت سهامی خاص پس از امضای اساسنامه توسط کلیه ی سهامداران،پرداخت قسمت نقدی سرمایه-که نباید کمتر از 35 درصد کل مبلغ رسمی سهام باشد-انتخاب اولین مدیران و بازرسان توسط کلیه ی سهامداران و قبول سمت مدیریت و بازرسی توسط مدیران و بازرسان تشکیل می شود(ماده ی 20 لایحه ی قانونی 1347).
- شرکت مختلط سهامی زمانی تشکیل می گردد که مقررات مواد نوشته شده در ماده ی 176 قانون تجارت رعایت شده باشد.این مواد عبارت اند از:ماده ی 28،38 و 39 قانون تجارت 1311 درباره شرکت های سهامی که در این مورد کماکان صدق می کنند.براساس این ماده ها،جهت تشکیل شرکت نیاز است:
- تمام سرمایه از طرف شرکا تعهد شده و لااقل یک سوم آن پرداخت شده باشد(مواد 38 و 39 قانون تجارت 1311)
- سهم الشرکه شرکای سهیم به سهام یا قطعات سهام به شرح نوشته شده در ماده ی 28 قانون تجارت 1311 تقسیم شده باشد.
- تشکیل شرکت تعاونی از مقررات حاکم بر تشکیل شرکتی طبعیت می کند که تشکیل دهنده قالب شرکت تعاونی است.بعنوان مثال،در صورتی که شرکت تعاونی قالب شرکت سهامی را برگزیده باشد،زمان تشکیل آن از مقررات این شرکت تبعیت خواهد نمود.
قانون گذار در خصوص زمان تشکیل مختلط غیر سهامی مصوباتی تعیین ننموده است.پر واضح است که شخصیت هیچ شرکتی از زمان انعقاد قرارداد و به صرف آن ایجاد نمی شود،چه انعقاد قرارداد شرکت خود به خود به منزله تشکیل سرمایه ی جمعی نمی باشد و تا عملاَ چنین سرمایه ای تشکیل نشود،تعهد مستقلی برای شرکت ایجاد نمی شود،اما آیا می توان این گونه گفت که شرکت مختلط غیر سهامی میبایست به ثبت رسد تا شخصیت حقوقی پیدا یابد؟
وجود ماده ی 150 قانون تجارت چنین شبهه ای را بوجود می آورد.براساس ماده 150 قانون تجارت «در مورد تعهداتی که شرکت مختلط غیر سهامی ممکن است قبل از ثبت شرکت کرده باشد،شریک با مسئولیت محدود در مقابل اشخاص ثالث در حکم شریک ضامن خواهد بود… ».این جمله بدین مفهوم است که تا شرکت به ثبت نرسیده،شرکا در حالت قبل از تشکیل بوده و همه دارای مسئولیت تضامنی هستند.
ماده ی 152 قانون تجارت تا حدودی توانسته است برطرف کننده این شبهه باشد.براساس این ماده: «هر گاه شرکت به طریقی غیر از ورشکستگی منحل شود و شریک با مسئولیت محدود هنوز تمام یا قسمتی از سهم الشرکه ی خود را نپرداخته اند و یا پس از تادیه مسترد داشته است،طلبکاران شرکت حق دارند معادل آنچه که از بابت سهم الشرکه باقی مانده است،مستقیماَ علیه شریک با مسئولیت محدود اقامه ی دعوا نمایند… ».
معنی مخالف این ماده این است که در صورتی که شریک ذکر شده سهم الشرکه ی خود را پرداخته باشد،طلبکاران تنها می توانند به شرکت مراجعه نمایند،زیرا شرکت با پرداخت سهم الشرکه از طرف شرکا تشکیل می گردد و مراجعه به شرکا هیچ مانعی ندارد.بر عکس،تا زمانی که سهم الشرکه ی شرکا پرداخت نشده،طلبکاران مجازند شخصیت حقوقی شرکت را نادیده گیرند و به طور مستقیم به شرکا که هنوز سهم الشرکه را تسلیم ننموده اند،مراجعه کنند.
علاوه بر این جهت تعیین تاریخ تشکیل شرکت مختلط غیر سهامی می توان از قاعده ی وحدت ملاک استفاده کرد.در حقیقت،قانون گذار در مورد شرکت های با مسئولیت محدود و تضامنی این گونه گفته است که شرکت زمانی تشکیل می گردد که کلیه سرمایه ی نقدی پرداخت و سهم الشرکه ی غیر نقدی نیز تقویم و تسلیم شده باشد(مواد 96 و 118 قانون تجارت)
با توجه به اینکه شرکت مختلط غیر سهامی تلفیقی از شرکت های تضامنی و با مسئولیت محدود است ،اجرای مقررات این دو شرکت در مورد شرکت مختلط غیر سهامی کاملاَ منطقی می باشد،کما اینکه در مورد شرکت های مختلط سهامی چنانچه گفتیم،قانون گذار تشکیل شرکت را تابع مقررات شرکت های سهامی کرده است.پس،به نظر ما در خصوص شرکت مختلط غیر سهامی باید این نکته را در نظر داشته باشید که شرکت زمانی تشکیل شده محسوب می شود که«تمام سرمایه ی نقدی تادیه و سهم الشرکه ی غیر نقدی نیز تقویم و تسلیم شده باشد».در این زمان،دارایی جمعی،یعنی دارایی شرکت ایجاد می گردد و در نتیجه اشخاص ثالث می توانند به طور مستقل به شرکت که واجد شخصیت حقوقی است،مراجعه نمایند.
به هر حال، در مقرراتی در خصوص تاریخ شروع شخصیت حقوقی در شرکت های مختلف و مشکلات ناشی از آن ایجاب می کند که قانون گذار ما به منظور ایجاد شخصیت حقوقی شرکت تاریخ دقیقی تعیین نماید که بهترین تاریخ،تاریخ ثبت شرکت می باشد و برای آنکه افراد جهت ثبت شرکت های تشکیل شده اقدام نمایند،مسئولیت تضامنی آنان پیش از ثبت میبایست برقرار شود.
قانون گذار ایران،در وضع ماده ی 220 قانون تجارت این هدف را داشته است،اما اولاَ این ماده در صورتی اعمال می شود که شرکت براساس قانون تجارت تشکیل نشده باشد و بنابراین،عدم ثبت لزوماَ به اجرای آن منتهی نمی گردد،ثانیاَ به جای شناسایی مسئولیت تضامنی مستقیم شرکا،همکاری آنان را شرکت تضامنی به حساب آورده است که نیازمند آن است که طلبکاران ابتدا به شرکت مراجعه نموده و سپس به شرکا که این امر خود، مشکلاتی را بوجود می آورد.
دیدگاهی یافت نشد