در این مقاله با ثبت کریم خان همراه باشید تا به شرح مندرجات و مطالب اساسنامه بپردازیم.شرکت سهامی باید اساسنامه داشته باشد.اساسنامه مهم ترین رکن شرکت سهامی می باشد و سندی است که شرکت تنها به آن وابسته است به علاوه اساسنامه نشان دهنده حقوق و تکلیف و اختیارات ارکان شرکت یعنی مجامع عمومی،مدیران و بازرسان و سهامداران می باشد.اساسنامه می تواند اختیارات مدیران شرکت را محدود نماید ،اما این کار تنها از نظر روابط میان مدیران و صاحبان سهام اعتبار دارد و در برابر اشخاص ثالث باطل خواهد بود.
اساسنامه نمی تواند اختیار افزایش سرمایه برای هیات مدیره را تضمین نماید؛زیرا بنابر قانون هر گونه تغییر در سرمایه شرکت،منحصراَ در صلاحیت مجمع عمومی فوق العاده است.می توان در اساسنامه تابعیت شرکت را نیز قید کرد.به همین سبب در اساسنامه گفته شده است “تابعیت شرکت ایرانی است”.براساس قانون،هر شرکتی که در ایران تشکیل و مرکز اصلی آن در ایران باشد،شرکت ایرانی به حساب می آید.
طبق ماده 8 لایحه اصلاح قانون تجارت،اساسنامه شرکت با لحاظ کردن داشتن سهامی عام یا سهامی خاص بودن آن باید شامل مطالب زیر باشد:
- نام شرکت
- موضوع شرکت به طور صریح و منجز
- مدت شرکت
- مرکز اصلی شرکت و محل شعب آن،اگر تاسیس شعبه تحت نظر باشد.
- مبلغ سرمایه شرکت و تعیین مقدار نقد و غیر نقد آن به تفکیک
- تعداد سهام بی نام و بانام و مبلغ اسمی آن ها و در صورتی ایجاد سهام ممتاز مورد نظر باشد،تعیین تعداد و خصوصیات و امتیازات این گونه سهام
- تعیین مبلغ پرداخت شده هر سهم و چگونگی مطالبه بقیه مبلغ اسمی هر سهم و مدتی که طی آن باید خواسته شود،که به هر حال از پنج سال بیشتر نخواهد بود.
- چگونگی انتقال سهام با نام
- چگونگی تبدیل سهام با نام به سهام بی نام و بالعکس
- در صورت پیش بینی این امکان صدور اوراق قرضه،ذکر شرایط و ترتیب آن
- شرایط و ترتیب افزایش و کاهش سرمایه
- مواقع و ترتیب دعوت مجامع عمومی
- مقررات در خصوص حد نصاب لازم برای تشکیل مجامع عمومی و ترتیب اداره آن ها
- چگونگی شور و دریافت رای و اکثریت لازم برای اعتبار تصمیمات مجامع عمومی
- تعداد مدیران و چگونگی انتخاب و مدت ماموریت آن ها و چگونگی تعیین جانشین برای مدیران که فوت کرده یا استعفاء داده اند یا محجور یا معزول و یا به دلایل قانونی ممنوع می شوند.
- تعیین وظایف و حدود اختیارات مدیران
- تعداد سهام تضمینی که مدیران باید به صندوق شرکت بسپارند.
- تعداد بازرسان و چگونگی انتخاب و مدت ماموریت آن ها
- تعیین آغاز و پایان سال مالی شرکت و موعد تنظیم ترازنامه و حساب سود و زیان و ارائه آن به بازرسان و به مجمع عمومی سالانه.
- چگونگی انحلال اختیاری شرکت و ترتیب تصفیه امور آن
- چگونگی تغییر اساسنامه
شرح مندرجات اساسنامه
نام شرکت
هر شرکت باید نام مخصوص داشته باشد.نام شرکت مشخصه ای می باشد که هویت آن را معلوم و باعث شناسایی او شده و تشخیص آن را از دیگر شرکت ها،میسر می سازد.بعد از ثبت نام شرکت،قانون شرکت را به این نام،به عنوان یک شخص حقوقی شناخته و مورد حمایت قرار می دهد.جهت تعیین نام شرکت موسسین باید در ابتدا نسبت رضایت اداره ثبت شرکت ها را جلب کند.براساس دستورالعمل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی،نام شرکت باید فارسی و ایرانی باشد.
لذا مرجع ثبت شرکت ها نباید از نام های خارجی را قبول کنند.همان گونه که در مقالات قبلی هم گفته شد در شرکت های سهامی عام،عبارت”شرکت سهامی عام” و در شرکت های سهامی خاص، عبارت”شرکت سهامی خاص” میبایست پیش یا پس از نام شرکت و بدون فاصله با آن،به روشنی ذکر شود.می توان گفت که هر گاه براساس مقررات ذکر شده عمل نگردد و اسم شرکت بدون قید”سهامی عام” یا “سهامی خاص” باشد،شرکت تضامنی به حساب آمده و احکام در خصوص شرکت های تضامنی در مورد آن اجرا خواهد شد.
موضوع شرکت
موضوع شرکت میبایست به صورت صریح و منجز،در اساسنامه قید گردد.کلمه “صریح” در لغت به معنای آشکار،بی پرده و روشن و منجز به معنای روا شدن حاجت و وفا شدن وعده می باشد.بر این مبنا،مقصود لایحه اصلاح قانون تجارت از تاکید بر اینکه موضوع شرکت صریح و منجز باشد،این است که موضوع ذکر شده مضاف بر اینکه باید آشکار و روشن باشد،لازم است که امری باشد قابل انجام و روا شدنی،نه امری که دارای ابهام بوده و انجام آن غیر محتمل و غیر قطعی یا موکول به تحقق شرط یا شرایطی باشد.
صریح و منجز بودن موضوع شرکت از نظر هیات مدیره در رابطه با وظایف و اختیارات و اداره و امور کشور نیز لازم و موثر می باشد.زیرا اگر هیات مدیره یا مدیر عامل،سرمایه شرکت را در انجام عملیاتی خارج از موضوع شرکت استفاده شود.یا در تصمیمات و اقدامات خود از حدود موضوع شرکت تجاوز کنند،در این صورت محل آن ها فاقد اثر قانونی می باشد و در صورت افراط و تفریط تمامی مدیران در قبال کارت صاحبان سهام مسئول هستند.
مدت شرکت
مدت شرکت ممکن است برای مدت محدودی بعنوان مثال 5 یا 15 سال تشکیل گردد و همچنین ممکن است برای مدت نامحدودی باشد.در صورت اخیر،میبایست مدت در اساسنامه قید شود،چنانچه برای مدت معین باشد و یا اینکه مدت شرکت را کم کرده (ماده 83 اصلاحی)،ماده 83 اصلاحی هر گونه تغییر در مواد اساسنامه را در صلاحیت مجمع عمومی فوق العاده قرار داده و مشخص است که مدت شرکت نیز یکی از موارد ذکر شده در اساسنامه می باشد.از این جهت مجمع عمومی می تواند مدت را تمدید و یا آنکه آن را کم دهد.
مرکز اصلی شرکت
مرکز اصلی شرکت،به محلی گفته می شود که امور اداری شرکت در آنجا متمرکز می باشد و اداره شرکت در آن قرار دارد.اصولاً ارکان شرکت یعنی مجامع عمومی و هیات مدیره و مدیر عامل و بازرس یا بازرسان،در مرکز اصلی شرکت انجام وظیفه می نمایند.بدین ترتیب،چون ماده 590 قانون تجارت 1311 اذعان می دارد که”اقامتگاه شخصی حقوقی،محلی است که اداره شخص حقوقی در آنجاست”،باید گفت که مرکز اصلی شرکت،اقامتگاه او نیز به شمار می رود.از این نظر که ابلاغ دادخواست ها،اخطاریه ها،اظهارنامه ها و اوراق رسمی،به عنوان اقامتگاه،به مرکز اصلی شرکت اعلام می شود مهم است.نظر به اینکه براساس ماده 1003 قانون مدنی”هیچ شخصی نمی تواند بیشتر از یک اقامتگاه داشته باشد”،بنابراین نمی توان در اساسنامه بیشتر از یک مرکز اصلی برای شرکت سهامی ذکر کرد.
شعبه یا شعب شرکت
شرکت ممکن است شعبه یا شعبه هایی داشته باشد.شعبه شرکت در صورتی که در زمان تاسیس شرکت ایجاد شده باشد،در اساسنامه ذکر می گردد و در صورتی که بعداَ ایجاد شود ،تغییر در اساسنامه به حساب آمده و میبایست توسط مجمع عمومی فوق العاده تصویب گردد و به مرجع ثبت شرکت،اعلام گردد تا بعد از ثبت،برای اطلاع عموم آگهی شود ممکن است در اساسنامه شرکت،به هیات مدیره اجازه داده شود که عندالاقتضاء برای ایجاد شعبه یا شعبی اقدام کنند.
مواد 35 تا 38 قانون آیین دادرسی مدنی تصویب شده در سال 1318 که به مرکز اصلی و شعب شرکت راجع است،گفته شده که :”دعوی راجع به ورشکستگی شرکت های بازرگانی که مرکز اصلی آن در ایران است،باید در مرکز اصلی شرکت اقامه شود.دعاوی مربوط به اصل شرکت و دعاوی بین شرکت و شرکاء و همچنین دعاوی اشخاص خارج بر شرکت،تا زمانی که شرکت دایر است و در صورت انحلال ،تا زمانی که تصفیه امور شرکت در جریان است،در مرکز اصلی شرکت اقاله می شود.در دعاوی ناشی از تعهدات شرکت در برابر اشخاص خارج،اشخاص می تواند دعاوی خود را در محلی که تعهد در آنجا واقع شده یا محلی که کالا باید در آنجا ارائه شود یا جایی که پول باید پرداخته شود،اقامه نمایند.
اگر شرکت دارای شعب متعدده در جاهای مختلف باشد،دعاوی ناشی از تعهدات هر شعبه یا اشخاص خارج،باید در دادگاه محلی که شعبه طرف معامله در آن وجود دارد ،اقامه گردد.مگر آنکه شعبه نام برده منحل شده باشد،که در این صورت دعاوی نام برده نیز در مرکز اصلی شرکت اقامه خواهد شد.
سرمایه شرکت
سرمایه شرکت در اساسنامه آن ذکر می شود.در زمان تاسیس،همان گونه که در مطالب قبل گفته شد سرمایه شرکت های سهامی عام از پنج میلیون ریال و سرمایه شرکت سهامی خاص از یک میلیون ریال نباید کمتر باشد.چنانچه سرمایه شرکت پس از تاسیس به هر دلیلی از حداقل ذکر شده کمتر شود،میبایست در مدت یک سال تا اندازه حداقل مقرر فوق افزایش سرمایه دهند یا شرکت به نوع دیگری از انواع شرکت های ذکر شده در قانون تجارت،تغییر شکل پیدا کند،وگرنه هر ذی نفعی می تواند انحلال آن را از دادگاه صلاحیت دار مطالبه نماید.
هر گاه پیش از صدور رای قطعی دادگاه،موجب درخواست انحلال منتفی شود،یعنی به یکی از راه های فوق عمل شود دادگاه رسیدگی را متوقف خواهد نمود.سرمایه شرکت سهامی به سهام تقسیم می گردد.بنابراین مبلغ سرمایه شرکت مجموع مبالغ اسمی سهام آن خواهد بود.سرمایه شرکت سهامی قابل افزایش و کاهش است.افزایش یا کاهش سرمایه که همان تغییر در سرمایه شرکت می باشد،در صلاحیت مجمع عمومی فوق العاده می باشد.مجمع عمومی ذکر شده می تواند از طریق صدور سهام جدید یا از طریق بالا بردن مبلغ اسمی سهام موجود،سرمایه شرکت را افزایش دهد.
کاهش سرمایه ممکن است اجباری یا اختیاری باشد.زیان های وارد شده به شرکت از جمله می تواند سبب کاهش اجباری سرمایه آن گردد.توضیح این که اگر بر اثر زیان های وارد شده ،حداقل نصف سرمایه شرکت از بین برود،مجمع عمومی فوق العاده میبایست انحلال یا بقای شرکت را مورد بحث قرار دهد.هر گاه مجمع ذکر شده رای به انحلال شرکت ندهد،باید در همان جلسه با رعایت میزان حداقل های ذکر شده در بخش فوق مربوط به سرمایه،سرمایه شرکت را به مبلغ سرمایه موجود کاهش دهد.در صورتی که به هر دلیلی به یکی از راهکارهای فوق عمل نگردد،هر ذی نفعی مجاز است نسبت به مطالبه انحلال شرکت اقدام نماید.
مجمع عمومی فوق العاده،می تواند به صورت اختیاری کاهش سرمایه دهد.به شرط این که در اثر کاهش سرمایه،به تساوی حقوق صاحبان سهام لطمه ای وارد نگردد و سرمایه شرکت از حداقل مقرر(پنج میلیون ریال در شرکت سهامی عام و یک میلیون ریال در شرکت سهامی خاص)کمتر نشود.
کاهش سرمایه به یکی از دو راه ذیل امکان پذیر است:
- کاهش تعداد سهام.در این صورت برخی از شرکا به قیمت اسمی سهم خود را دریافت و با رضایت از شرکت خارج می شوند.
- کاهش مبلغ اسمی سهام.بعنوان مثال سهام ده هزار ریالی به پنج هزار ریال تنزل یابد و مازاد آن به صاحبان سهام مسترد شود.
شایان ذکر است که براساس ماده 198 خرید سهام توسط همان شرکت ممنوع می باشد؛زیرا در این صورت بدون اینکه کاهش سرمایه آگهی گردد کاهش سرمایه شرکت صورت می گیرد.
سهام
سرمایه هر شرکت سهامی به بخش های مساوی تقسیم می شود.هر بخش آن سرمایه را سهم می نامند.لایحه اصلاحی در تعریف سهم این گونه اذعان می دارد :”سهم قسمتی است از سرمایه شرکت سهامی که مشخص میزان مشارکت و تعهدات و منافع صاحب آن در شرکت سهامی می باشد”.لذا هر سهم مشخص می کند که نسبت به کل سرمایه،صاحب آن تا چه اندازه ای می تواند در اداره امور شرکت،بواسطه حضور در مجامع عمومی و ابراز رای،مشارکت داشته باشد.همچنین ،چه مقدار از منافع حاصل از فعالیت شرکت،متعلق به اوست و در مقابل شرکت،در صورتی که تمامی مبلغ سهم را نپرداخته باشد،چه اندازه تعهد مالی خواهد داشت.
براساس ماده 29،قانون در شرکت سهامی عام حداکثر قیمت اسمی سهام را در هزار ریال تعیین کرده است.اما در شرکت های سهامی خاص حداقل و حداکثر برای مبلغ اسمی سهام معین نشده است.
تبدیل سهام
شرکت سهامی می تواند به شرط پیش بینی تبدیل سهام در اساسنامه شرکت و یا به تصویب رسیدن مجمع عمومی فوق العاده شرکت،سهام بی نام را به سهام بی نام یا برعکس سهام با نام را به سهام بی نام تبدیل کند.
تبدیل سهام بی نام به سهام بانام:
در تبدیل سهام بی نام به سهام بانام،میبایست مراتب در روزنامه کثیرالانتشار که آگهی هایی در ارتباط با شرکت در آن نشر می شود،سه نوبت و هر نوبت به فاصله پنج روز منتشر و با مهلتی تا شش ماه از تاریخ انتشار اولین آگهی،به صاحبان سهام داده شود تا برای تبدیل سهام خود،به مرکز شرکت مراجعه نمایند.در آگهی گفته خواهد شد که بعد از انقضای آگهی ذکر شده،تمامی سهام بی نام شرکت باطل شده تلقی می شود.سهام بی نام که طی مهلت ذکر شده برای تبدیل به سهام بانام به مرکز شرکت ارائه نشده باشد،باطل به حساب آمده و برابر تعداد آن،سهام بانام صادر و به وسیله شرکت،در بورس اوراق بهادار یا به وسیله حراج فروخته خواهد شد.
تبدیل سهام بانام به سهام بی نام:
برای تبدیل سهام با نام به بی نام،مراتب فقط یک نوبت در روزنامه کثیرالانتشاری که آگهی های مربوط به شرکت در آن نشر می گردد ،منتشر می شود و مهلتی که نباید کمتر از دو ماه باشد به صاحبان سهام بانام داده می شود که برای تبدیل سهام خود به سهام بی نام،به مرکز شرکت مراجعه کنند.بعد از انقضای مهلت ذکر شده،برابر تعداد سهامی که تبدیل نشده است سهام بی نام صادر و در مرکز شرکت نگهداری خواهد شد.البته هر زمان که صاحبان سهام بانام به شرکت مراجعه کنند،سهام بانام آن ها اخذ و ابطال و سهام بی نام به آن ها ارائه می گردد.
پس از تبدیل تمای سهام بانام به بی نام یا بالعکس و یا حسب مورد پس از سپری شدن هر یک از مهلت های فوق الذکر،شرکت سهامی باید مرجع ثبت شرکت ها را از موضوع به صورت کتبی مطلع کند تا مراتب براساس مقررات ثبت شود و برای اطلاع عموم آگهی گردد.دارندگان سهامی که سهام خود را تعویض ننموده باشند نسبت به آن سهام حق حضور و رای در مجامع عمومی صاحبان سهام را نخواهند داشت.
“ثبت شرکت و ثبت برند خود را به کارشناسان مجرب ما در ثبت کریم خان بسپارید.”
دیدگاهی یافت نشد