تفاوت شرکت تجاری و شرکت مدنی

تفاوت شرکت تجاری و شرکت مدنی در چیست؟

در مطالب پیش در ثبت شرکت کریم خان به طور مفصل از شرکت های تجاری سخن گفتیم.در اینجا برآنیم به تفکیک شرکت های تجاری و شرکت مدنی بپردازیم.در قانون تجارت ایران از شرکتهای تجاری تعریفی بیان نشده است.اما تعدادی از حقوقدانان با نظر به قالب حقوقی حاضر ،مفاهیم گوناگونی از شرکت های تجاری بیان کرده اند.

از آن جمله می توان به نوشته ی دکتر ستوده تهرانی از اساتید حقوق در این خصوص اشاره کرد که می گوید:شرکت تجاری عبارت است از سازمانی که میان دو یا چند نفر تشکیل می گردد که در آن هر یک سهمی به طور نقد یا جنس یا کار خویش در میان می گذارد تا مبادرت به فعالیت تجاری کرده و منافع و زیان های حاصله را میان خود تقسیم نمایند.

دکتر اسکینی از حقوقدانان عصر حاضر هم شرکت تجاری را اینگونه تعریف نموده است:شرکت تجاری،معاهده ای است که به موجب آن،یک یا چند نفر توافق می نمایند سرمایه ی مستقلی را که از جمع آورده های آن ها تشکیل می گردد،ایجاد نمایند و به موسسه ای که جهت انجام هدف خاصی تشکیل می شود،اختصاص دهند و در منافع و زیان های حاصل از به کارگیری سرمایه سهیم گردند.

اما در قانون مدنی تعریفی برای شرکت بیان گردیده است. در حقوق مدنی ،شرکت به دو معنای عام و خاص آمده است. در مفهوم عام ،شرکت قراردادی است که در آن طرفین ،سرمایه یا کار خویش را جهت نیل به منفعتی خاص جمع آوری می نمایند.در این مفهوم ،علاوه بر معاهده شرکت ،که موضوع مواد 571 به بعد قانون مدنی می باشد ،عقد مضاربه ،عقد مزارعه و عقد مساقات نیز از مصداق های شرکت محسوب می گردند.

در مفهوم خاص ،شرکت یکی از پیمان های مشخصی می باشد که به همراه رواج در حق مالکیت حاصل می گردد.عموماً هنگامی که در حقوق مدنی از شرکت سخن به میان می آید ،منظور همین گونه اخیر می باشد.مطابق ماده ی 571 قانون مدنی: (شرکت عبارت است از اجتماع حقوق مالکین متعدد در شی واحد به نحو اشاعه). طبق این قانون شرکت به معنی هرگونه مالکیت شریکی بر هر مالی می باشد.

بنابراین دامنه ی این توصیف پیش تر از شرکت های تجاری به صورت معتبر در اجتماع می باشد و قوانینی که در قالب این ضوابط و این تعریف بیان گردیده،قادر نیست ضرورتاً به شرکت های تجاری مربوط گردد.در قانون مدنی تصریح شده ،شرکت مدنی می تواند به صورت اختیاری یا اجباری باشد(ماده ی 572 ق.م).

شرکت قهری بر موافقت شرکاء پای برجا نمی باشد،بلکه حاصل تجمیع حقوق صاحبان ،به جهت ادغام یا ارث محقق می گردد(ماده ی 574ق.م).اما شرکت اختیاری در نتیجه ی همت طرفین می باشد.چون یا حاصل قراردادی از معاهدات ناشی می گردد یا حاصل عمل شرکاء ،مانند مزج اختیاری یا پذیرش مالی مشترکاً در ازای عمل چند نفر و چگونگی اینها(ماده ی 573ق.م). لذا شرکت های تجاری ، به جمع دو یا چند فرد حقیقی یا حقوقی برای اجرای فعالیت های تجاری و تحصیل سود گویند.موسساتی که مقصود از تشکیل آنان تجارت نمی باشد و دارای فعالیت تجاری نیستند ،شرکت های حقوقی یا مدنی نام دارند.

در ادامه با موسسه ثبت کریم خان همراه باشید تا تفاوت های میان شرکت های مدنی و تجاری را برای شما بیان نماید.

تفاوت شرکت های مدنی و تجاری

با تاسیس یک شرکت تجاری، موقعیت حقوقی ویژه ای به وجود می آید.آثار حقوقی حاصل از تاسیس یک شرکت تجاری که آن را از شرکت مدنی مجزا می نماید،به شرح ذیل است:

• شرکت مدنی دارای اقامتگاه و تابعیت نیست،اما در شرکت تجاری تعیین اقامتگاه و تابعیت الزامی می باشد.
• شرکت مدنی از شخصیت برخوردار نیست،ولی شرکت تجاری معمولاً دارای یک شخصیت حقوقی می باشد.
• موضوع فعالیت شرکت مدنی موضوعات غیر تجاری می باشد،اما شرکت های تجاری فعالیت تجاری انجام می دهند.
• مطابق قانون ،شرکت های تجاری نظم خاص داشته و حتی انواع و محدوده آن را نیز تعیین کرده و مقررات ویژه ای را برای آن ها وضع نموده است .اما موسسات حقوقی پیرو هدف و اراده ی شرکاء هستند و به هر صورتی که مایل باشند (منوط بر آنکه مخالف قانون مدنی نباشند)قادرند جهت تاسیس شرکت اقدام نمایند.
• شرکت مدنی دائماً و ضرورتاً با حداقل 2 نفر تاسیس می شود ،در صورتی که در تشکیل برخی از شرکت های تجاری ضرورتاً حضور حداقل 3 نفر الزامی می باشد(مانند شرکت سهامی خاص)
• شرکت های تجاری حتماً و الزاماً حاصل اراده و اختیار شرکاء تشکیل می گردد اما برخی از موسسات مدنی بدون اراده و اختیار شرکا تاسیس می شوند(مانند شراکت وراث در مال الترکه)
• مسئولیت شرکاء در شرکت های تجاری بر اساس نوع شرکت می تواند به میزان سهم ،محدود به سرمایه ،نسبت به سرمایه و ضمانت کلیه ی سرمایه و یا مختلط باشد ،اما در شرکت های مدنی اینچنین مسئولیتی لحاظ نشده است و مسئولیت در امور مدنی به صورت انفرادی می باشد.
• چگونگی تقسیم سود و زیان در شرکت های تجاری مطابق نوع شرکت ها مختلف می باشد و بر حسب مسئولیت شرکاء صورت می پذیرد.در حالی که در موسسات مدنی دائماً تقسیم سود و زیان به نسبت سهم می باشد.
• استقلال مالی:با تشکیل یک شرکت تجاری و انتخاب مدیران آن که چگونگی انتخاب آنان را قانون تجارت یا اساسنامه ی همان شرکت معین می نماید هیچ کدام از شرکا حق دخالت در امور اجرایی شرکت را نداشته و فقط روش کنترل بر امور شرکت به وسیله ی شرکا توسط مجمع عمومی و بازرس قانونی و یا مراجع قضایی می باشد.
• داشتن حقوق و وظایف مستقل از شرکا:از دیگر خصوصیات متمایز شرکت تجاری این می باشد که با تاسیس یک شرکت تجاری ،حقوق و وظایف این شخصیت حقوقی از حقوق و وظایف صاحبان سرمایه و موسسین آن مجزا است.بنابراین صاحبان سرمایه ی یک شرکت و خود شرکت قادرند به موازات و به صورت جداگانه از هم از حقوق و مزایای اقتصادی و اجتماعی بهره گیری نمایند.به عنوان مثال یک شرکت و صاحبان سهام آن قادرند به طور مجزا در یک زمینه ی مشترک تجاری فعالیت نمایند.
• ورشکستگی ، تصفیه و مرور زمان به شرکت های تجاری و تجار اختصاص دارد،اما در امور مدنی قوانین ورشکستگی جاری می شود.

لازم به ذکر است که گروه بندی شرکت های تجاری در هر کشور پیرو قوانین حقوقی همان کشور می باشد.لذا امکان متصور شدن طبقه بندی واحد بین المللی برای شرکت های تجاری وجود ندارد و لو فراتر از آن ،هر گونه شرکت می تواند معنا و جایگاه خویش در هر مملکت را دارا باشد.به بیانی دیگر مفهوم شرکت سهامی در ایران همان تعریف از شرکت های سهامی در سایر کشورها نمی باشد.شرکت با مسئولیت محدود هم همین گونه است.

به عنوان مثال در انگلستان و طبق مقررات شرکت ها مصوب 1982 با اصلاحات بعدی ،شرکتها می بایست به یکی از دو گونه عام(Public) یا خاص(خصوصی)(private)باشند.شرکت های عام با پسوند(P.I.C) در اسمشان از شرکت های خصوصی مجزا می گردند.

در ایران وفق 20 قانون تجارت ،شرکت های تجاری به 7 گونه می باشند:

1. شرکت سهامی
2. شرکت با مسئولیت محدود
3. شرکت تضامنی
4. شرکت مختلط غیر سهامی
5. شرکت مختلط سهامی
6. شرکت نسبی
7. شرکت تعاونی تولید و مصرف

نکته:در لایحه ی اصلاح قانون تجارت(مصوبه سال 1384 هیات وزیران)از 7 گونه شرکت های تجاری در نظر گرفته شده در قانون تجارت ،شرکت های مختلط غیر سهامی ،مختلط سهامی و نسبی حذف گردیده اند ،و در نتیجه 4 نوع شرکت تجاری یعنی سهامی ،با مسئولیت محدود ،تضامنی و تعاونی تنها دارای رسمیت می باشند.

به موجب لایحه ی قانونی اصلاح بخشی از قانون تجارت-مصوب24 /1347/12 شرکت های سهامی هم بر دو نوع می باشند:1- شرکت های سهامی عام 2- شرکت های سهامی خاص

این دو گونه شرکت هم گرچه از جهت ساختار به هم شبیه می باشند،اما در بعضی از قوانین دارای تفاوت می باشند.

مجموعه تخصصی ثبت کریم خان با برترین خدمات حقوقی آماده ی همکاری با شما در زمینه ی انواع خدمات ثبتی از جمله ثبت شرکت تجاری و شرکت مدنی ،خواهد بود.در صورت نیاز می توانید با شماره ی 87146 تماس برقرار کرده و از مشاوره ی رایگان ما بهره مند گردید.