در زمان های گذشته،در جهت بازدهی اقتصادی بیشتر افراد با اندوختن سرمایه و تلاش خود و دیگران آشنا بوده اند.در طول تاریخ این تلاش و فعالیت شکل های گوناگونی به خود گرفته است،در گذشته و بعد از آن ، گروه هایی از دو یا چند نفر تشکیل شده بودند و به فعالیت های پایدار می پرداختند.اعضای این گروه ها طولانی مدت و یا محدود با یکدیگر همکاری می کردند،همکاری طولانی و محدود به ترتیب در تجارت زمینی و تجارت دریایی به کار می رفت.این گروه ها امروزه دو نوع عمده شرکت،یعنی شرکت های سرمایه و شرکت های اشخاص برداشت کرد.شرکت های نوع دوم که در قدیم محبوب ترین شرکت ها بودند، اما اکنون در حال کاهش اند و بلعکس شرکت های نوع اول روزبه روز افزوده می شود.
بدون شک شرکت ها دربردارنده امتیازاتی مانند سرمایه بیشتر ،تجمع تخصص های گوناگون برای دستیابی به هدفی ویژه و از جمله محدودیت مسئولیت فعالان تجاری هستند که فعالیت فردی در آن معنایی ندارد.امتیازهای شرکت باعث شده که تاجران انفرادی نیز در عوض فعالیت تجاری سنتی، در زمینه های اقتصادی،صنعتی،کشاورزی،تولیدی و … درشکل شرکت فعالیت می کنند تا از مزیت های شرکت نیز بهره ببرند.
تاسیس شرکت تجاری
تاسیس شرکت مجموعه ای شامل فعالیت های مادی و حقوقی برای ایجاد شخص حقوقی است.به طور کل موسس شرکت که شخص حقوقی یا حقیقی است که با رعایت قانون و مقررات برای ایجاد یک شرکت پیشگام بوده و با همکاری شرکای دیگر سرمایه شرکت را مهیا کند.
شرکت تجاری
در قانون تجارت شرکت تجاری تعریف نشده ،فقط انواع آن نام برده شده است ولی در ماده 36 همان قانون با توجه به کلمه ” شرکت نامه ” و مبانی و اصول حقوقی و قانونی می توان شرکت را این گونه تعریف کرد:
شرکت تجاری عبارت است از یک قرارداد گروهی شامل 2نفر یا بیشتر که هر یک با مقداری سرمایه و عملیات تجاری سود و زیانی به دست می آورند که بایکدیگر تقسیم می کنند.
قرارداد شرکت
در قرارداد شرکت باید شرایط عمومی و درستی عقود رعایت شود مانند : قصد و رضایت ، اهلیت ، معین بودن موضوع ، قانونی بودن جهت و هدف
قصد و رضایت
قصد و رضایت از اراده و اختیار سرچشمه می گیرد و عدم هر یک باعث ابطال قرارداد می شود.فقدان قصد مانند این است که قرارداد در حال مستی و بیهوشی انجام شود و فقدان رضایت مانند این است که شرکت بر اثر فشار(تهدید ) یا اشتباه (در نوع شرکت،موضوع شرکت یا در شخص طرف شرکت) یا فریب دادن انجام شود.
اهلیت
اهلیت یعنی داشتن رشد و عقل است.از نظر قانون و پزشک قانونی ملاک رشد و عقل رسیدن به سن هیجده سال است.بنابراین افراد دارای جنون و زیر18سال فاقد اهلیت هستند ولی قیم آنان اقدام کنند صحیح است.
معین بودن موضوع
موضوع شرکت برای معاملاتی که انجام می دهند باید معین و مشخص باشد و شرکت برای فعالیت های مبهم و غیر معین باطل است.
قانونی بودن جهت و هدف
اگر هدف شرکت امر غیر قانونی مانند قاچاق و سرقت و اغتشاش و …. باشد باطل است.علاوه بر شرایط عمومی شرایط اختصاصی شرکت عبارت اند از : وجود شرکا ، همکاری شرکا ، سرمایه گذاری ، اشتغال به معاملات تجاری ، تقسیم سود و زیان که در زیر درباره هر کدام توضیح می دهیم.
وجود شرکا
شرکت با حداقل دو نفر ولی حداکثری برای تعداد شرکاء وجود ندارد. الزامی است که شرکاء باید دارای شایستگی مدنی باشند.
همکاری شرکاء
ایجاد شرکت به همکاری شرکاء وابسته است.از شروط این همکاری میتوان به دادن سرمایه و حضور در مجامع عمومی و در صورت انتخاب شدن به نمایندگی شرکت از هیات مدیره و بازرسی حضور و فعالیت اشاره کرد.
سرمایه گذاری
سرمایه شرکت شامل نقد ،جنس و یا حتی هنر ،عمل و امتیاز از طرف شریکان تامین می شود.
اشتغال به معاملات تجاری
اساس شرکت تجاری انجام معاملات تجاری است و این معاملات که در ماده 2 قانون تجارت ذکر شده است ،با وجود اين همانطور که در بند 4 ماده 3 گفته شده تمامی معاملات شرکت های تجاری معاملات بازرگانی هستند، برای برطرف کردن هر نوع گمان باید گفت که معاملات غیر منقول از طرف شرکت های تجاری ،تجارت محسوب نیست.
تقسیم و سود و زیان
هر شرکتی با هدف سودبری تشکیل می شود و سود حاصله بین شرکاء تقسیم می شود. که در شرکت باید تصریح شود ولی نه قصد انتفاع و نه ذکر تقسیم سود ملازمه با آن ندارد و اگر شرکت ضرر کند آن هم بین شرکا تقسیم می شود.
انواع شرکت های تجاری
شرکت های تجاری چهار نوع است شامل : شرکت های سرمایه ای ، شرکت های شخصی ، شرکت های مختلط ، شرکت های کمیتی،که در زیر به شرح هرکدام می پردازیم.
شرکت های سرمایه ای
شرکت های سرمایه ای که شامل شرکت های سهامی و شرکت های با مسئولیت محدود،مسئولیت شرکاء به سرمایه محدود است .
شرکت های شخصی
شرکت های شخصی که شامل شرکت های تضامنی و نسبی است مسئولیت شرکاء نامحدود است و تعدات شرکت به همه دارایی شرکاء تسریع می نماید.
شرکت های مختلط
شرکت های مختلط که شامل شرکت های مختلط سهامی و غیر سهامی است مسئولیت بعضی از شرکاء به سرمایه آن محدود است آن را شرکاء عادی می نامند و مسئولیت برخی دیگر نامحدود است و آن را شرکاء ضامن می نامند.
شرکت های کمیتی
شرکت های کمیتی که شرکت های تعاونی نام دارند شرکاء مسئولیتی ندارند و برای آسایش آنان تشکیل می شود.
اقسام شرکت های بازرگانی
باب سوم قانون تجارت در ” اقسام مختلفه شرکت ها و قواعد راجع به آن ها ” توضیح می دهد و در ماده 20 آشکارا بیان شده است که شرکت های تجاری هفت نوع است:
- شرکت سهامی
- شرکت با مسئولیت محدود
- شرکت تضامنی
- شرکت مختلط غیر سهامی
- شرکت مختلط سهامی
- شرکت نسبی
- شرکت تعاونی
پس از دستیابی به شرایط قانونی ذکر شده،مهم ترین قدم برای تاسیس یک شرکت، شناخت کلی از نظام حقوقی غالب بر شرکت ها است.
زمانی که هدف تاسیس یک شرکت را دارید،علاوه بر انتخاب شرکای شرکت،باید اهداف اعضا در آینده ،نوع فعالیت و میزان مسئولیت هر یک از شرکا و قالب شرکت را نیز مشخص کرد.در زیر مشخصات عمومی شرکت های تجاری را بیان می کنیم.
1-شرکت سهامی عام:
حداقل سرمایه در شرکت سهامی عام پانصد هزار تومان ،حداقل تعداد شرکا و هیات مدیره هرکدام 5 نفر است و مسئولیت شرکا به میزان مبلغ سهام هر شریک بستگی دارد.
2-شرکت سهامی خاص:
حداقل سرمایه در شرکت سهامی خاص صد هزار تومان ،حداقل شرکا و هیات مدیره هرکدام 3 نفر است.و مسئولیت شرکا به میزان هر شریک بستگی دارد.
3-شرکت با مسئولیت محدود:
حداقل سرمایه در شرکت سهامی خاص محدودیتی وجود ندارد ،حداقل شرکا 2 نفر ،و حداقل هیات مدیره 1 نفر یا بیشتر است . و مسئولیت شرکا به میزان مبلغ سهام هر شریک بستگی دارد.
4-شرکت تضامنی:
حداقل سرمایه در شرکت تضامنی محدودیتی وجود ندارد،حداقل شرکا 2 نفر و حداقل هیات مدیره یک نفر یا بیشتر است و مسئولیت شرکا نامحدود و هر شریک مسئولیت کامل دارد.
5-شرکت نسبی:
حداقل سرمایه در شرکت نسبی محدودیتی وجود ندارد،حداقل شرکا 2 نفر و حداقل هیات مدیره یک نفر یا بیشتر است و مسئولیت شرکا به میزان مبلغ سهام هر شریک بستگی دارد.
6-شرکت مختلط سهامی:
حداقل سرمایه در شرکت مختلط سهامی محدودیتی وجود ندارد ،حداقل شرکا 2 نفر و حداقل هیات مدیره یک نفر یا بیشتر است و مسئولیت شرکای ضامن نامحدود و شرکای سهامی به میزان مبلغ اسمی هر شریک بستگی دارد.
7-شرکت مختلط غیر سهامی:
حداقل سرمایه در شرکت مختلط غیر سهامی محدودیتی وجود ندارد ،حداقل شرکا 2 نفر و حداقل هیات مدیره یک نفر یا بیشتر است و مسئولیت شرکای ضامن نامحدود و شرکای غیر سهامی به میزان سهام هر شریک بستگی دارد.
8-شرکت تعاونی:
حداقل سرمایه در شرکت تعاونی محدودیتی وجود ندارد،حداقل شرکا 7 نفر و برای حداقل هیات مدیره 3 تا 7 نفر است و مسئولیت شرکا در صورت سهامی بودن به میزان مبلغ اسمی هر سهامدار و در صورت غیر سهامی بودن با توجه به رضایتمندی شرکا در اساسنامه بستگی دارد.
نکته ی مهم در شرکت های تجاری توجه به اصول قانونی و موازین حقوقی و فایده عملی ،چهار نوع شرکت های معمول و متداول در تجارت؛ شرکت سهامی ، با مسئولیت محدود ، تضامنی و نسبی بوده و سه نوع مختلط غیر سهامی ، تعاونی ( اعم از تولید ، مصرف ، اعتبار ، وام ، روستایی و ….) نه ضروری و نه منطبق با نیازهای بازرگانی است و اگر سه نوع اخیر از تعداد شرکت های تجاری خارج شود مسئله ای نخواهد داشت.
در حقوق تجارت دلیل زیادی به صحبت در مورد شرکت های تعاونی نیست و اینکه سرشت شرکت های تعاونی تجاری نیست کفایت می کند. ولی این امر دلیل بر آن نیست که در ایجاد رفاه اجتماعی تاثیری ندارد بلکه برای پیشرفت و ترقی فکر تعاون عمومی به شرکت های تعاونی نیاز شدید داشته و این شرکت ها نقش مهمی در زندگی ایجاد کرده که از آن ها بطور جداگانه و مفصل در حقوق صنعتی و حقوق تعاونی بحث می شود.
در مورد شرکت های مختلط غیر سهامی و سهامی کافی است به این نکته اشاره کنیم که چون شرکت ضامن با شرکاء عادی بعید و حتی دور از عقل و احتیاط و اجبارا امکان ناپذیر و تا حد ممکن سخت و کمیاب است بنابراین شرکت در این دو قالب قانونی خیلی به ندرت تاسیس می شود.
طبق آمار انتشار یافته از اداره بررسی های اقتصادی بانک مرکزی ایران به عنوان : ” سیر تحول شرکت ها در ایران از سال 1310 تا سال 1342 ” یعنی طی مدت سی و دو سال فقط 17 شرکت مختلط غیر سهامی در کل ایران تاسیس شده که در آخرین سال فقط 8 شرکت به این نام تاسیس شده و شرکت مختلط سهامی در تمام این مدت 13 شرکت و در آخر دوره فقط دو شرکت تاسیس شده است. و تاکید شده است که : ” سرمایه گذاری در شرکت های مختلط سهامی و غیر سهامی بی‌نتیجه بوده است.”
نکته مهم دیگر این است که شرکت های بازرگانی فقط به اعمال تجاری بسنده نمی کنند بلکه به همه امور سودبری ( اعمال در باب دوم قانون تجارت ) و امور سودبری غیر تجاری (پیمانکاری ، امور ساختمانی ، امور تعلیماتی ، تبلیغاتی ، تفریحی و …..) می پردازند.
پس تمامی شرکت هایی که هدف آنان تقسیم سود و زیان بین شرکاء و گردش سرمایه و دارایی و جلب سرمایه های کوچک برای سودبری از جمله تولیدی و توزیعی است ناگزیر عضو شرکت های تجاری قرار می گیرند و مخصوص ساختن تشکیل شرکت های تجاری به ” اعمال تجاری ” است و جنبه علمی و عملی فایده ای ندارد.البته شرکت های زیادی که موضوع آن ها امور تجاری مذکور در ماده 2 قانون تجارت نیست، به ثبت رسیده است.
همراهی متخصصان مجرب مارا در موسسه حقوقی ثبت کریم خان شما را در فرآیند تاسیس شرکت راهنمایی می کنند.
دیدگاهی یافت نشد