براساس ماده 107 لایحه قانون تجارت، شرکت های سهامی عام و خاص بوسیله هیات مدیره اداره می شوند. در واقع وسیله اداره شرکت ، هیات مدیره به شمار می رود و وسیله تصمیم گیری شرکت ، مجامع عمومی می باشند.
براساس ماده 134 لایحه، اعضای هیات مدیره به دو دسته تقسیم می گردند :
- الف) مدیر موظف : علاوه بر این که کارمند یا کارگر شرکت است مدیر شرکت نیز می باشد.
- ب) مدیر غیرموظف : تنها در جلسات شرکت می کند و رابطه کاری غیر از مدیریت با شرکت ندارد.
اختیارات هیات مدیره شرکت
طبق ماده 118 لایحه قانون تجارت ، هیات مدیره تحت عنوان مدیر شرکت و یکی از ارکان اداره شرکت دارای اختیارات عام می باشد. اختیارات عام بدین معنا می باشد که هیات مدیره هر عملی را که لازم بداند، می تواند برای اداره شرکت انجام بدهد مانند آن که هر قرارداد خرید و فروشی را با هر اندازه که نیاز باشد منعقد کند. این اختیارات عام باید در قالب چهارچوبی باشد و موارد ذیل رعایت گردد :
- ممنوعیت های قانونی : بعنوان مثال نظارت در صلاحیت بازرس است.
- صلاحیت خاص مجامع عمومی : به طور مثال کاهش سرمایه در صلاحیت مجمع فوق العاده است.
- رعایت موضوع شرکت : در صورتی که شرکت در حوزه ی مواد لبنی فعالیت نماید دیگر نمی توان در زمینه خرید و فروش اتومبیل به این اختیارات عام استناد کند.
در این بخش این سوال به وجود می آید که در صورتی که عضو هیات مدیره از موضوع شرکت خارج گردد اما شرکت در قبال ثالث اجرای تعهد کند، مانند آن که اموال فروخته شده بوسیله شرکت به ثالث ارائه گردد ، آیا شخص ثالث می تواند در برابر شرکت اجرای تعهد نکند ؟ خیر . زیرا هدف حمایت از شرکت در قبال ثالث است و در صورت اجرای تعهد بوسیله شرکت ، ثالث حق استناد به خروج از موضوع شرکت را ندارد.
در ادامه ثبت کریم خان قصد دارد در خصوص محدود کردن اختیارات هیات مدیره و وظایف هیات مدیره توضیحاتی را ارائه دهد.
محدود کردن اختیارات هیات مدیره
آیا می توان اختیارات عام هیات مدیره را محدود کرد ؟ بعنوان مثال براساس اساسنامه یا مصوبه مجمع عمومی ذکر کرد که هیات مدیره مجاز به بستن قراردادهای بالای 200 میلیون نمی باشد. در صورتی که این محدودیت برقرار گردد در بین روابط مدیران و صاحبان سهام معتبر می باشد اما در مقابل اشخاص ثالث غیرقابل استناد می باشد ، یعنی در صورتی که هیات مدیره شرکت قراردادی به ارزش 300 میلیون تومان منعقد کند، شرکت میبایست به اندازه 300 میلیون تومان در قبال ثالث پاسخگو باشد. پس از اجرای تعهد شرکت در برابر شخص ثالث، شرکت می تواند برای جبران خسارات به هیات مدیره مراجعه نماید.
وظایف هیات مدیره
- دعوت از مجامع عمومی طی مهلت تعیین شده در اساسنامه . البته براساس ماده 121 لایحه ، این تکلیف بر عهده رئیس هیات مدیره می باشد.
- ارائه گزارش های مالی شرکت هر 6 ماه یکبار به بازرسان . ( ماده 137 لایحه )
- وضع اندوخته قانونی. ( ماده 140 لایحه )
- پیشنهاد کاهش یا افزایش سرمایه و در ضمن ارائه گزارش توجیهی به مجمع عمومی فوق العاده ( مواد 141- 161- 189- 190 لایحه )
- چگونگی تعیین و تقسیم سود حداکثر تا 8 ماه بعد از تصمیم مجمع عمومی در خصوص تقسیم سود مشروط بر آن که مجمع عمومی عادی در خصوص چگونگی تقسیم سود تصمیم گیری ننموده باشد. ( ماده 240 لایحه )
- تهیه صورت های مالی برای تسلیم به بازرسان جهت ارائه به مجمع عمومی سالیانه .( ماده 232 لایحه )
- سپردن سهام وثیقه به صندوق شرکت .( مواد 114 – 115 لایحه )
- تنظیم گزارش سلب حق تقدم سهامداران در خرید سهام جدید شرکت .( ماده 167 لایحه )
- انتخاب مدیر عامل و تعیین حدود اختیارات و حق الزحمه مدیر عامل. ( ماده 124 لایحه )
- اصلاح اساسنامه بعد از عملی ساختن افزایش سرمایه و اطلاع به مرجع ثبت شرکت ها . ( ماده 188 لایحه )
- رسیدگی به تعهدات پذیره نویسان در زمان افزایش سرمایه . ( ماده 181 لایحه )
دیدگاهی یافت نشد