الزامات قانونی ثبت اختراعات

الزامات قانونی ثبت اختراعات

در مقالات پیشین در خصوص به ثبت اختراعات توضیحاتی داده شد، در این مقاله به الزامات قانونی ثبت اختراعات می پردازیم.

مطابق ماده ی 1 قانون ثبت اختراعات ،طرح های صنعتی و علائم تجاری،اختراع حاصل فکر شخص یا اشخاصی می باشد که برای نخستین مرتبه فرآیند یا محصولی خاص را عرضه می نماید و به برطرف نمودن و حل مشکلی در یک حرفه،فن،فناوری،صنعت و نظیر آنان می پردازد.

 

اختراعی می تواند به ثبت برسد که شامل ابداع نوین بوده و کاربرد صنعتی داشته باشد.ابداع نوین آن چیزی است که در فن یا صنعت پیشین موجود نبوده و برای صاحب مهارت عادی در صنعت یاد شده آشکار نباشد و از حیث صنعتی،اختراعی کاربردی به شمار می رود که در شاخه ای از صنعت استفاده و ساخته شود.منظور از صنعت،مفهوم وسیع آن می باشد و حاوی مواردی مانند صنایع دستی،کشاورزی،ماهیگیری و خدمات هم می گردد.

به موجب ماده ی 3 قانون یاد شده:گواهینامه اختراع سندی می باشد که اداره مالکیت صنعتی به منظور پشتیبانی از اختراع صدور می نماید و صاحب آن امکان برخورداری از حقوق انحصاری را دارا است.ثبت کریم خان در ادامه قلمرو پشتیبانی از اختراع را برای شما بر میشمرد.

موارد ذیل از قلمرو پشتیبانی از اختراع و ثبت اختراعات بیرون می باشد:

• کشفیات،نظریه های علمی شیوه های ریاضی و آثار هنری
• طرح ها و قواعد یا شیوه های اجرای کار تجاری و دیگر عملیات ذهنی و اجتماعی
• شیوه های تشخیص و مداوای بیماری های انسان یا حیواناین بند شامل محصولات برابر با توصیف اختراع و مورد بکارگیری در شیوه های های مزبور نمی گردد
• مآخذ ژنتیک و اجزاء تشکیل دهنده آن و نیز پروسه های بیولوژیک تولید آن ها
• آن چیزی که پیش از آن در روش ها و صنایع پیش بینی گردیده باشد.(فن یا صنعت هر آن چیزی است که در گوشه ای از دنیا به وسیله ی انتشار کتبی یا شفاهی یا توسط استعمال عملی و یا هر روش دیگر،پیش از درخواست و یا در موارد حق تقدم ناشی از اظهارنامه ثبت اختراعات آشکار گردیده باشد)
• اختراعاتی که سود بردن از آن ها بر خلاف موازین شرعی یا نظم عمومی و اخلاق نیکو باشد

ثبت کریمخان در ذیل چگونگی درج نام مخترع و شیوه ی تعلق به ثبت اختراعات را برای شما تشریح می نماید.

نحوه ی درج اسم مخترع در گواهینامه اختراع و چگونگی تعلق حق اختراع به ثبت رسیده به شرح ذیل می باشد:

1. حقوق اختراع به ثبت رسیده ،فقط تعلق به مخترع نمی باشد
2. چنانچه اشخاصی مشترکاً ابداع و اختراعی را به وجود آورده باشند،حقوق حاصل از اختراع به صورت مشترک به آنها متعلق می باشد
3. اگر دو یا چند نفر،به صورت مجزا از هم اختراع واحدی ایجاد نموده باشند، فردی که اظهارنامه اختراع خویش را زودتر ارائه نموده و یا در صورت ادعای حق تقدم چنانچه هر یک قادر باشند به اثبات برسانند که در تاریخ مقدم اظهارنامه خویش را به شکل معتبر تقدیم نموده اند،منوط بر آنکه اظهارنامه یاد شده بازگرداننده نشود یا مورد پذیرش قرار گیرد و یا رها نگشته باشد،دارای حق ثبت اختراعات خواهند بود.
4. حقوق حاصل از اختراع به ثبت رسیده را می توان انتقال داد و چنانچه دارنده ی حق فوت نماید به ورثه ی او انتقال می یابد
5. چنانچه اختراع حاصل از استخدام یا قرارداد باشد،حقوق مادی آن به کارفرما متعلق می باشد،مگر آن که عکس آن در قرارداد شرط گردیده باشد.
6. به استثنای مواردی که مخترع به صورت کتبی از اداره مالکیت صنعتی تقاضای عدم درج نامش در گواهینامه اختراع را می نماید، اسم وی در گواهینامه اختراع ذکر می گردد.هرنوع بیان نمودن یا تعهد مخترع حامی از اینکه اسم فرد دیگری به عنوان مخترع ذکر شود،اثر قانونی نخواهد داشت.

اظهارنامه ی ثبت اختراعات

اظهارنامه ی ثبت اختراعات که به اداره مالکیت صنعتی واگذار می گردد،می بایست مبحثی را که پشتیبانی از آن تقاضا می گردد،مشخص نموده و به فارسی تنظیم گردد،تاریخ و امضاء داشته و خواسته،توصیف ادعا،خلاصه ای از توصیف اختراع و در صورت نیاز حاوی نقشه های مربوطه باشد.هزینه های ثبت اظهارنامه از متقاضی ثبت اختراعات تادیه می گردد.
در ذیل ثبت کریمخان مواردی که در تنظیم و ارائه اظهارنامه می بایست رعایت شود را عنوان می دارد.

• اسم و دیگر اطلاعات مورد نیاز درباره فرد درخواست کننده ،مخترع و وکیل قانونی وی ،در صورت وجود و عنوان اختراع در اظهارنامه ذکر گردد.
• هنگامی که متقاضی فرد مخترع نیست ،اسناد مبنی بر سمت قانونی او به انضمام اظهارنامه ارائه شود.
• ادعای یاد شده در اظهارنامه،واضح و کوتاه بوده و همراه با توصیف باشد،به صورتی که برای فردی که از مهارت عادی در فن مربوط برخوردار است ،آشکار و کامل بوده و لااقل یک شیوه ی اجرایی برای اختراع ارائه نماید.خلاصه توصیف تنها به جهت تقدیم اطلاعات فنی بوده و قابل استناد به منظور تفسیر محدوده پشتیبانی از آن نمی باشد.

به موجب ماده ی 7،درخواست کننده ثبت اختراعات تا هنگامی که اظهارنامه وی جهت ثبت اختراعات رد شده باشد می تواند آن را باز گرداند.

اظهارنامه می بایست تنها به یک اختراع یا به گروهی از اختراعات مرتبط که یک اختراع کلی را ایجاد می نمایند،مربوط گردد.در اختراع کلی قید ننمودن ارتباط اجزاء آن سبب معتبر نبودن گواهینامه اختراع نمی گردد.درخواست کننده می تواند تا هنگامی که با اظهارنامه او موافقت نگردیده است:

• اظهارنامه خویش را اصلاح نموده،منوط بر آن که از حدود اظهارنامه اول خارج نشود.
• آن را به دو یا چند اظهارنامه تقسیم نماید.اظهارنامه تقسیمی می بایست تاریخ درخواست نخستین را داشته و چنانچه مقتضی گردد مشمول حق تقدم اظهارنامه اولیه می باشد.

فرد درخواست کننده می تواند به همراه اظهارنامه خویش،در اعلامیه ای حق تقدم تعیین شده در موافقت نامه پاریس جهت پشتیبانی از مالکیت صنعتی مورخ 1261 هجری شمسی(20 مارس 1883 میلادی) و اصلاحات پس از آن را تقاضا کند.امکان مطابق بودن حق تقدم با یک یا چند اظهارنامه ی ملی یا منطقه ای یا بین المللی وجود دارد که در هر کشور یا برای هر کشور عضو موافقت نامه یاد شده ارائه گردیده است.در صورت تقاضای حق تقدم:

1. اداره مالکیت صنعتی از فرد درخواست کننده ،تقاضا می کند در مهلت تعیین شده،کپی اظهارنامه ای را تقدیم نماید که به وسیله ی مرجع ثبت اظهارنامه ای که بر اساس حق تقدم می باشد،گواهی گردیده باشد.
2. با قبول تقاضای حق تقدم؛پشتیبانی های یاد شده در موافقت نامه پاریس شامل آن می گردد.

بر اساس تقاضای اداره مالکیت صنعتی،درخواست کننده لازم است شماره و تاریخ اظهارنامه اختراعی را که در خارج ارائه نموده و عیناَ و ماهیتاَ به اختراع یاد شده در اظهارنامه ارائه شده به اداره مالکیت صنعتی مرتبط می باشد ،تقدیم نماید.ایضآ با تقاضای اداره مالکیت صنعتی درخواست کننده می بایست مدارکی را که در ذیل ثبت کریم خان به آن اشاره می کند را به اداره یاد شده ارائه نماید:

• عکس هر نوع نامه و اخطاریه ای؛که فرد درخواست کننده در خصوص برآیندهای بررسی های صورت گرفته شده در مورد اظهارنامه های خارج اخذ نموده است.
• عکس گواهینامه اختراع که مطابق اظهارنامه های خارجی به ثبت رسیده باشد.
• عکس هرنوع تصمیم پایانی بر مبنای عدم پذیرش اظهارنامه خارجی یا عدم پذیرش ثبت اختراعات ادعا شده در اظهارنامه خارجی یا عدم پذیرش ثبت اختراعات ادعا شده در اظهارنامه خارجی.
• عکس هر گونه تصمیم پایانی بر مبنای فاقد اعتبار بودن گواهینامه اختراع صادر شده مطابق اظهارنامه خارجی.

وفق ماده 11،اداره مالکیت صنعتی ،زمان درخواست را همان زمان اخذ اظهارنامه به شمار خواهد آورد منوط بر آن که اظهارنامه در تاریخ اخذ شامل موارد ذیل باشد:

• درج آشکار یا ضمنی این مطلب که ثبت یک اختراع درخواست می گردد
• قید نکاتی که شناخت ماهیت فرد درخواست کنده را آسان می سازد
• توصیف مختصر اختراع

چنانچه اداره مالکیت صنعتی تمیز دهد که اظهارنامه در تاریخ درخواست شرایط مذکور را دارا نباشد،از متقاضی خواهش می نماید تا از زمان ابلاغ در مهلت سی روز نسبت به اصلاحات اقدامات مورد نیاز را انجام داده و زمان درخواست همان تاریخ اخذ اصلاحات یاد شده می باشد اما در صورتی که در مدت مقرر اصلاح لازم انجام نگیرد ،اظهارنامه ابطال می گردد.

اگر در اظهارنامه طرح هایی مورد اشاره قرار گیرند که در آن قید یا ضمیمه نگردیده باشد،اداره مالکیت صنعتی ،فرد درخواست کننده را فرا می خواند تا طرح ها را تقدیم نماید.چنانچه فرد متقاضی دعوت را قبول نموده و طرح های مذکور را تسلیم کند،اداره یاد شده زمان اخذ طرح را زمان درخواست به شمار خواهد آورد.وگرنه،زمان درخواست را همان زمان اخذ اظهارنامه ذکر نموده و اشاره به طرح ها را باطل شده محسوب می نماید.

بعد از ذکر زمان درخواست ،اداره مالکیت صنعتی اظهارنامه را از حیث تطابق با شروط درج شده در این قانون و آیین نامه ی آن،مورد بررسی خواهد داد و چنانچه انطباق تشخیص داده شود ،اقدامات مورد نیاز را به منظور ثبت اختراعات به انجام می رساند وگرنه اظهارنامه را مورد پذیرش قرار نداده و مراتب را به درخواست کننده ابلاغ می نماید.
در ادامه ثبت کریمخان اقداماتی که پس از ثبت اختراعات ،اداره مالکیت صنعتی می بایست انجام دهد را ذکر می نماید.

اداره مالکیت صنعتی بعد از ثبت اختراعات لازم است:

الف – در باره ثبت اختراعات یک مرتبه آگهی منتشر نماید
ب – نسبت به صدور گواهینامه ثبت اختراعات اقدام نماید
ج – کپی گواهینامه ثبت اختراعات را ضبط و بعد از اخذ هزینه تعیین شده،اصل آن را به متقاضی ارائه نماید
د – متقاضی گواهینامه اختراع،تغییراتی را که در محتوا و طرح های اختراع،جهت مشخص نمودن حدود پشتیبانی اعطاء گردیده، انجام دهد،به شرط آنکه در حاصل این تغییرات،اطلاعات درج شده در گواهینامه اختراع از حدود اطلاعات یاد شده در اولین اظهارنامه ای که اختراع به موجب آن به ثبت رسیده ،خارج نگردد.

در ادامه ثبت کریم خان به تشریح حقوق ناشی از ثبت اختراعات می پردازد.

حقوق ناشی از اختراع

به موجب ماده 15،حقوق حاصل از گواهینامه اختراع به ترتیب به شرح ذیل می باشد:

الف- بهره برداری از اختراع به ثبت رسیده در ایران به وسیله ی افرادی غیر از صاحب اختراع،منوط به توافق صاحب آن می باشد.منتفع شدن از اختراع به ثبت رسیده به شرح آتی می باشد:

• چنانچه اختراع در مورد محصول باشد.
• چنانچه موضوع ثبت اختراعات فرآیند باشد.

در ادامه ی ماده ی مذکور چنین آمده است،حقوق حاصل از گواهینامه اختراع موارد ذیل را شامل نمی گردد:

1. بهره برداری از محصولاتی که به وسیله ی صاحب اختراع یا با موافقت وی در بازار ایران ارائه می گردد.
2. بکار بردن ابزار موضوع اختراع در هواپیماها،وسائط نقلیه زمینی یا کشتی های دیگر کشورها که به صورت زود گذر یا تصادفاَ به حریم هوایی،مرزهای زمینی یا آب های کشور ورود پیدا می کنند.
3. بهره برداری هایی که تنها با مقاصد آزمایشی در خصوص اختراع به ثبت رسیده صورت می پذیرد.
4. بهره برداری به وسیله ی هر فردی که با حسن نیت پیش از درخواست ثبت اختراعات یا در هنگامی که حق تقدم درخواست گردیده است،پیش از زمان درخواست حق تقدم همان اختراع،از اختراع استفاده می نموده یا کارهای جدی و مفیدی به منظور آماده شدن جهت بکار بردن آن در ایران به عمل می آورده است.

مهلت اعتبار گواهینامه ی ثبت اختراعات

مهلت اعتبار گواهینامه اختراع بعد از بیست سال از زمان ارائه اظهارنامه اختراع باطل می گردد.جهت نگهداری اعتبار گواهینامه یا اظهارنامه اختراع،بعد از سپری شدن یک سال از زمان ارائه اظهارنامه و پیش از آغاز هر سال،مبلغی که مطابق آیین نامه این قانون مقرر می گردد،به وسیله ی فرد درخواست کننده به اداره مالکیت صنعتی تادیه می شود.

دیر کرد در تادیه،حداکثر تا شش ماه در صورت پرداخت جریمه امکان پذیر است .به موجب ماده ی 16،چنانچه هزینه سالیانه تادیه نگردد،اظهارنامه مربوط بازگرداننده شده محسوب می گردد و یا گواهینامه اختراع،معتبر نخواهد بود.

مطابق ماده ی 17،دولت یا فرد مجاز از سوی آن،با رعایت مراتب ذیل ،امکان بهره برداری از اختراع را دارا می باشند.

الف-در مواردی که با عقیده وزیر یا مقام ارشد دستگاه ذی ربط منافع عمومی نظیر امنیت ملی،بهداشت یا گسترش قسمت های دیگر ضروری اقتصادی کشور،اقتضاء نماید که دولت یا شخص ثالث از اختراع منتفع شود و یا بهره برداری از طرف صاحب یا فرد مجاز از طرف وی مخالف با رقابت آزاد بوده و از نظر مقام یاد شده ،بهره برداری از اختراع برطرف کننده ی مسئله باشد.

موضوع در انجمنی متشکل از رییس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور،یکی از قضات دیوان عالی کشور با معرفی رییس قوه قضاییه،دادستان کل کشور،نماینده رییس جمهور و وزیر یا بالاترین مقام دستگاه ذی ربط مطرح و چنانچه مصوب گردد،به تشخیص کمیسیون یاد شده سازمان دولتی یا شخص ثالث بدون توافق صاحب اختراع،از اختراع بهره برداری می کند.

ب-جهت بهره برداری از اختراع تنها به مواردی که در مجوز ذکر شده است باید اکتفا نمود که منوط به تأدیه مبلغ مناسب به مالک یاد شده با توجه به بهای اقتصادی موضوع اجازه است.چنانچه صاحب اختراع یا سایر افراد ذی نفع دارای شرح و توضیحی باشند،کمیسیون بعد از بررسی اظهارات آنها و منظور نمودن بهره برداری در عملیات های غیر رقابتی تصمیم گیری می نماید.کمیسیون قادر است بر مبنای تقاضای صاحب اختراع یا موسسه دولتی یا شخص ثالثی که دارای اجازه ی بهره برداری از اختراع به ثبت رسیده می باشد،بعد از بررسی اظهارات دو طرف یا یکی از آنان در قلمروه ای که نیاز الزام می دارد،تصمیم گیری دوباره ای نماید.

ج-چنانچه صاحب اختراع مدعی شود که شرایط و اوضاعی که سبب تصمیم گیری شده، از میان رفته است و نمی توان آن را مجدداً تکرار نمود و یا این که مدعی شود که موسسه دولتی یا شخص ثالثی که از سوی کمیسیون انتخاب گردیده نتوانسته بر اساس محتوای تصمیم و شرایط آن اقدام نماید،در آن صورت موضوع در انجمن مورد بحث قرار گرفته و رسیدگی و بعد از شنیدن اظهارات صاحب اختراع،وزیر یا مافوق مقام دستگاه ذی ربط و بهره بردار،مجوز بهره برداری باطل گردیده و حسب مورد مجوز بهره برداری برای صاحب یا بهره بردار دیگر صدور می گردد.با فراهم آمدن شرایط تعیین شده در این بند،در صورتی که کمیسیون تعیین نماید حمایت حقوق قانونی افرادی که این مجوز را دریافت نموده اند،دوام تصمیم را اقتضاء می کند و آن تصمیم را باطل نمی نماید.

هنگامی که مجوز بهره برداری از سوی کمیسیون به شخص ثالثی ارائه گردیده است،امکان انتقال مجوز فقط در صورتی امکان پذیر است که جواز را تنها همراه با شرکت یا کسب و کار فرد مشخص گردیده از سوی کمیسیون یا همراه با بخشی از موسسه یا کسب و کاری که اختراع در آن به بهره برداری می رسد،منتقل نمود.

د-مجوز بهره برداری موضوع این ماده، از اجرای موارد ذیل جلوگیری نمی نماید:

1. قرارداد بهره برداری به وسیله ی صاحب اختراع،با رعایت قوانین این ماده.
2. بهره برداری مدام از حقوق واگذار شده از سوی صاحب اختراع به موجب مندرجات بند (الف) ماده 15
3. صادر نمودن جواز استفاده درخواست نشده مطابق اجزاء (1) و (2) بند (ح) این ماده باشد که وفق آن به اثبات برسد شرکت دولتی یا فرد مجاز،از صاحب اختراع تقاضای بهره برداری نموده اما قادر نبوده موز بهره برداری را با شرایط منطقی و در مهلت معمول به دست آورد.

رعایت مراحل این بند،در صورت الزام حاصل از مصالح ملی یا موضوعات تحصیل اوضاع قهریه در کشور کلاَ به تعیین کمیسیون نیاز نمی باشد ،به شرط آگاهی صاحب اختراع در اسرع وقت از تصمیم کمیسیون .

و-بهره برداری از اختراع به وسیله ی موسسه دولتی یا افراد ثالثی که از سوی کمیسیون مشخص گردیده اند،جهت ارائه در بازار ایران می باشد.

ز-کمیسیون فقط هنگامی جواز بهره برداری از اختراع در حوزه ی تکنولوژی نیمه هادی ها را صادر می نماید که جهت استعمال غیر تجاری عمومی باشد یا در موردی باشد که وزیر یا ارشد مقام دستگاه ذی ربط تعیین کند که چگونگی بکار بردن اختراع به ثبت رسیده به وسیله ی صاحب یا بکار برنده ی آن غیر رقابتی می باشد.

ح-پروانه بهره برداری در صورت عدم موافقت مالک،در موارد ذیل نیز با ترتیباتی که قید می گردد،صادر می شود.

1-چنانچه در یک گواهینامه ثبت اختراعات ادعا گردیده باشد که بدون استعمال یک اختراع به ثبت رسیده پیشین ،نمی توان از آن بهره برداری نمود و اختراع سابق نسبت به اختراع اولی ،دربردارنده ی ترقی مهم فنی و از اهمیت اقتصادی قابل توجهی برخوردار باشد،اداره مالکیت صنعتی به تقاضای صاحب اختراع سابق پروانه بهره برداری از اختراع اولی را در حد نیاز ،بدون توافق صاحب آن،صدور می نماید.

2-در موضوعاتی که به موجب جزء (1) این بند پروانه بهره برداری با عدم توافق صاحب اختراع صدور گردیده باشد،اداره مالکیت صنعتی به تقاضای صاحب اختراع اولی ،پروانه بهره برداری از اختراع قبلی را هم بدون توافق صاحب آن صدور می نماید.

3-در صورت تقاضای صادر نمودن پروانه بهره برداری،بدون موافقت صاحب اختراع به موجب اجزاء (1) و (2) این بند در تصمیم مربوط به صادر نمودن هر کدام از پروانه های یاد شده ،حدود و استفاده پروانه و مبلغ مناسبی که می بایست به صاحب اختراع ذی ربط تأدیه گردد و شرایط تأدیه ،مشخص می گردد.

4-چنانچه پروانه بهره برداری صادر گردد ،وفق جزء (1) انتقال آن تنها همراه با اختراع قبلی و در صورت صادر نمودن پروانه بهره برداری وفق جزء (2) انتقال آن تنها همراه با اختراع اولی جایز می باشد.

5-تقاضای صادر نمودن پروانه بهره برداری در صورت عدم توافق صاحب اختراع منوط به تأدیه هزینه تعیین شده است.

6-چنانچه پروانه بهره برداری بدون توافق صاحب اختراع صادر گردد،اجزاء (1) و (2) این بند و بندهای (ب) تا (و) و همچنین بند(ط) این ماده قابل اجرا می باشد.

ط-می توان نسبت به تصمیمات اتخاذ شده در کمیسیون در حدود بندهای این ماده،در دادگاه عمومی تهران اعتراض نمود.

مطابق ماده 18،هر شخص ذی نفع قادر است تقاضای لغو گواهینامه اختراعی را از دادگاه بنماید.چنانچه فرد ذی نفع اثبات نماید شرایط قانونی در آن رعایت نگردیده است یا این که صاحب اختراع،مخترع یا نماینده قانونی وی نمی باشد،حکم لغو گواهینامه اختراع صادر می گردد.هر گواهینامه اختراع یا ادعا یا قسمتی از ادعاهای مربوط که ابطال گردیده است،از زمان به رسیدن اختراع باطل شده محسوب می گردد.رای نهایی دادگاه به اداره مالکیت صنعتی ابلاغ می شود و اداره مذکور آن را به ثبت رساند و بعد از اخذ هزینه،آگهی مربوط به آن را در نخستین فرصت ممکن انتشار دهد.در صورتی که صاحب اختراع مایل باشد اختراع به ثبت رسیده را بکار برد،سازمان ثبت اسناد و املاک کشور نهایتاً در مدت یک هفته موضوع را به دستگاه یا دستگاه های ذی ربط انعکاس می دهد.

دستگاه های یاد شده درباره امکان بهره برداری از اختراع نهایتاً در مهلت دو ماه اظهارنامه نموده و عملکرد را به منظور صادر نمودن پروانه بهره برداری به صورت کتبی به سازمان ثبت اسناد و املاک اعلام می دارد.