صدورحکم ورشکستگی دارای چه مراحلی است و تصفیه امور ورشکستگی به چند صورت انجام می شود؟

ورشکستگی

ورشکستگی ، عبارت است ازتوقف تاجرازپرداخت بدهی‌ های خود،به گونه ای که بدهی او ازدارایی هایش بیشتر باشد.گاهاً ورشکستگی ممکن است ناشی ازتقلب و تقصیر تاجر باشد که قبلاً مضاف بر ضبط اموال تاجر،مورد آزار و شکنجه وحتی مرگ قرارمی‌ گرفت و بین شخص تاجر وغیرتاجر تفاوتی قائل نبودند.امروزه بین اشخاص تاجروغیر تاجرو نیز درصورت ناتوانی ازپرداخت بدهی تفاوت وجود داشته و هر کدام مشمول مقررات مجزایی هستند.

انواع ورشکستگی

ورشکستگی سه نوع است : عادی، به تقصیر و به تقلب.

الفـ. ورشکستگی عادی

دراثر عوامل غیرقابل پیش بینی مانند تحولات اقتصادی بوسیله یک تاجر محتاط پیش می آید. این نوع ورشکستگی جرم نیست و درصورت عدم توافق بین تاجر و طلبکاران، اموال تاجر بین طلبکاران تقسیم خواهد شد

ب. ورشکستگی به تقصیر

براساس ماده ۵۴۱ قانون تجارت : در موارد زیر ورشکسته به تقصیر به شمار می رود :

1ـ درصورت اثبات فوق العاده بودن هزینه‌های شخصی تاجرنسبت به درآمد او.
2ـ درصورت اثبات انجام معاملات موهوم (تصوری) یا با سود اتفاقی محض( خالص)
3ـ خرید گرانتر و یا فروشی کمتر از قیمت بازار به قصد تأخیردر ورشکستگی.
4ـ درصورت پرداخت طلب یکی از طلبکاران بعد از توقف.

مضاف بر موارد فوق، براساس ماده ۵۴۳ قانون تجارت، درموارد زیر، ورشکسته به تقصیراعلام می گردد :

• در صورت تعهد فوق العاده به نفع دیگری بدون دریافت عوض( جزاء، پاداش،مزد).
• در صورت عدم اعلان توقف،طی سه روز به دادگاه وعدم انجام تکالیف مقرر

۵ـ درصورت فقدان دفاتر تجارتی، یا داشتن دفاتر ناقص.

ج. ورشکستگی به تقلب

براساس ماده ۵۴۹ قانون تجارت، در موارد زیرتاجرورشکسته به تقلب به شمار می رود :

• الف :در صورتی که عمداً دفاترخود را ازبین ببرد.
• ب: در صورتی که به صورت عمدی بخشی ازدارایی خود را مخفی کند و یا ازبین ببرد.
• ج: در صورتی که به صورت عمدی اسناد تقلبی قروض خود را بیش از میزان واقعی قلمداد کند.

براساس ماده ۶۷۱ قانون تعزیرات، « مجازات ورشکسته به تقصیر از ۶ ماه تا ۲ سال حبس است».
و برابر ماده ۶۷۰ همان قانون« کسانی که به عنوان ورشکسته به تقلب محکوم می‌شوند به حبس ازیک تا پنج سال محکوم خواهند شد».

مقررات حاکم بر ورشکستگی

طرح دعوی ورشکستگی

طرح ادعای ورشکستگی از دو جهت اهمیت دارد و اقدام به موقع، باعث می شود :

• الف) ورشکستگی گسترده ‌تر تاجر و سوء استفاده از آن جلوگیری کند.
• ب) حقوق طلبکاران حفظ شود.

قانون،افرادی را که حق یا تکلیفی به عهده آنان می باشد ، به شرح زیرمعرفی می کند :

• الف) شخص تاجر: تاجرمیبایست طی ۳ روز از تاریخ توقف، مراتب را به همراه صورت دارایی های خود و دفاترتجارتی و اسامی و محل اقامت شرکاء به دادگاه اعلام نماید.
• ب) طلبکاران : چنانچه تاجر ازاین وظیفه سر باز زند، طلبکاران می توانند مراتب را به دادگاه اعلام و تقاضای صدورحکم ورشکستگی را بنمایند.
• ج) دادستان : ورشکستگی تاجرباید به اطلاع دادستان برسد، زیرا :

1. در برخی موارد ورشکستگی جرم می باشد.
2. ورشکستگی یک کار اقتصادی اجتماعی و گاه سیاسی مهم می باشد.
3. حقوق افراد ثالث باید حمایت شود.

صدور حکم ورشکستگی

صدورحکم ورشکستگی دارای مراحل زیر می باشد :

الف) تاریخ فوت

از زمانی که تاجر دیگر نتواند قروض خود را تادیه کند (تاریخ توقف) تا صدورحکم ورشکستگی مدتی طول می کشد و براساس ماده ۴۱۶ قانون تجارت،درحکم ورشکستگی باید تاریخ توقف تعیین گردد.درغیر این صورت تاریخ حکم، تاریخ توقف خواهد بود

ب) آثارحکم

حکم ورشکستگی دارای آثار زیراست :

1. اجرای احکام : برابر ماده ۴۱۷ قانون تجارت، اجرای حکم ورشکستگی بعد از صدور به طور موقت اجراء می گردد و قابل اعتراض و تجدید نظر است‌.
2. منع مداخله تاجر : از تاریخ صدورحکم، تاجر ورشکسته از هر نوع تصرف دراموال خود وهرگونه اقدام مالی ممنوع ( محجور) است و مدیر تصفیه قائم مقام وی است.
3. معاملات ورشکسته :

3_1معاملات تاجر از توقف : این معاملات با شرایط زیر قابل فسخ است :

• چنانچه ثابت شود معامله به قصد فرار از دین و یا ضرر به طلبکاران بوده است
• معامله حاوی ضرر به طرفداران بوده است.
• بیشتر از دو سال از تاریخ معامله گذشته باشد.

۳_۲معاملات بعد ازتوقف وقبل از صدورحکم ورشکستگی، که باطل می باشد :

• هر نقل وانتقال بلاعوض مانند : بخشش و صلح
• تأدیه هرقرض
• هرمعامله ای که به ضرر طلبکاران تمام شود.

۳_۳ معاملات تاجر بعد از صدورحکم ورشکستگی به طورکلی باطل است.

تصفیه امور ورشکستگی

براساس قانون تجارت، دادگاه ضمن صدورحکم ورشکستگی و امر به مهر و موم دارایی ورشکسته، یک نفر را به عنوان مدیر ناظر و یک نفر را به عنوان مدیر تصفیه تعیین می نماید.

الف ـ اقدامات مقدماتی

مقصود ازاقدامات مقدماتی اقداماتی می باشد که مسئول تصفیه برای شناسایی ، حفظ و جلوگیری ازاتلاف دارایی ورشکسته قبل ازتقسیم آن بین طلبکاران به عمل می آورد که عبارتند از :

1. مهروموم : شامل تمامی اموال ورشکسته خواهد شد مگر اینکه مسئول تصفیه بتواند اموال ورشکسته را اداره نماید.
2. صورت برداری: یعنی تشخیص و ثبت مشخصات اموال ورشکسته و حقوق افراد ثالث.
3. اداره وحفاظت اموال : مدیر تصفیه دراولین جلسه،از اشخاصی که نسبت به اموال ورشکسته ادعای دارند، گزارش تهیه کرده و اموال ضایع شدنی و اموالی که ممکن است که قیمت آنها کاهش پیدا کند را فروخته بهای آن را دربانک می سپارد و در صورتی که افرادی دیگر به هرعنوان ادعایی به اموال ورشکسته دارند به حقوق آنها توجه می شود،درغیراین صورت مدعی میبایست طی ۱۰ روز به دادگاه مراجعه نماید.

ب ـ دعوت بستانکاران

ممکن است از ورشکسته اموالی باقی بماند،دراین صورت مراتب آگهی شده ذکر می‌ شود در صورتی که بستانکاران در طی ۱۰ روز تقاضای اجرای اصول ورشکستگی را نکرده وهزینه آن را نپردازند،جریان ورشکستگی تمام می شود.

* دو نوع تصفیه وجود دارد : اختصاری وعادی

1. تصفیه اختصاری : چنانچه حاصل فروش اموالی که صورت برداری گشته برای هزینه ورشکستگی کافی نباشد، تصفیه اختصاری انجام خواهد شد و بدون انجام تشریفات تصفیه عادی، اموال فروخته شده و بین آنها تقسیم می گردد.
2. تصفیه عادی : درصورت تقاضای بستانکاران، تصفیه به شرح زیر انجام می شود :
   اداره تصفیه ظرف ۱۰ روز دو بار در روزنامه رسمی و یک بار در روزنامه کثیرالانتشار آگهی می نماید و یک نسخه از آگهی برای بستانکاران شناخته شده ارسال می گردد.

ج _ رسیدگی

اداره تصفیه، بعد از انقضای مدت مشخص به خواسته ها رسیدگی خواهد کرد :
در ظرف بیست روز، چنانچه با ذکر طلب های با حق رجحان( اولویت) تنظیم و منتشر خواهد کرد.

د_ تصفیه

تصفیه امور ورشکستگی حداکثر در ۸ ماه ازتاریخ وصول حکم ورشکستگی به اداره تصفیه انجام می پذیرد و اموال ورشکسته از طریق مزایده فروخته شده و تقسیم می شود.