شرکت های تجاری،از دو یا چند شخص حقیقی یا حقوقی برای انجام عملیات تجاری و کسب سود بیشتر تشکیل می شود.شرکت هایی که فعالیت های تجاری انجام نمی دهند و هدف از تاسیس آن ها تجارت نیست،شرکت های حقوقی یا مدنی نامیده می شوند.
مفهوم تاسیس شرکت
تاسیس شرکت مجموعه ای شامل فعالیت های مادی و حقوقی برای ایجاد شخص حقوقی است.به طور کل موسس شرکت که شخص حقوقی یا حقیقی است که با رعایت قانون و مقررات برای ایجاد یک شرکت پیشگام بوده و با همکاری شرکای دیگر سرمایه شرکت را مهیا کند.
شرایط عمومی و اختصاصی تشکیل شرکت های تجاری
ثبت شرکت به بستن قرارداد نیاز دارد. درواقع قرارداد شرکت با قرارداد هایی که طرفین قرارداد مزایای متفاوتی دارند فرق دارد.در قرارداد خرید و فروش ، اجاره ،استخدام و ….مزایای طرفین قرارداد در حیطه های مختلفی است اما در قرارداد شرکت مزایای طرفین قرارداد با یکدیگر هماهنگی دارد.برای ثبت شرکت باید قوانین و مقرراتی رعایت شود تا علاوه بر تحقق موارد قانونی، نوع و نحوه همکاری شرکاء نیز توضیح داده شود.علاوه بر شرایط عمومی بستن قرارداد،(قصد و رضایت طرفین قرارداد ، شایستگی و صلاحیت طرفین قرارداد ، مشخص بودن موضوع قرارداد ، قانونی بودن موضوع قرارداد) شرایط اختصاصی را نیز متقاضیان شرکت بایدورد توجه قرار دهند.
قانون مدنی ایران در مورد شرکت اختیاری در ماده 576 مقرر کرده است که :
” نحوه اداره کردن اموال مشترک تابع شرایط مقرره بین شرکاء خواهد بود” ، در قانون تجارت مقررات مخصوصی برای هر یک از انواع شرکت ها تعیین شده است که می توان قواعد و مقررات مربوط به شرکت های تجاری را از بین آنها یافت.با توجه به مقررات می توان شرکت تجاری را چنین تعریف کرد:
شرکت سازمانی است که بین دو یا چند نفر تشکیل می شود و در آن هر یک از شرکا سهم خود را به صورت نقد یا جنس در میان می گذارند تا فعالیت های تجاری انجام دهند و سود و زیان های حاصله را بین خود تقسیم می کنند.
عوامل تشکیل شرکت های تجاری
- همکاری بین دو یا چند نفر
- آوردن حصه
- اقدام به عملیات بازرگان
- تقسیم سود و زیان
هر یک از این موارد را در ذیل توضیح می دهیم:
همکاری دو یا چند نفر
تاسیس شرکت به همکاری دو یا چند نفر بستگی دارد.این همکاری یا از طرف خود شخص شرکاء انجام می شود و یا به اشخاص دیگری که از طرف آنان اداره امور شرکت را به عهده دارند نمایندگی می دهند .
قانون مدنی ایران شرکت را گردهمایی حقوق دارندگان متعدد تعریف کرده است و همکاری چند نفر برای تشکیل شرکت همان مفهوم قانون تجارت رادارد که طبق قوانین ایران شرکت با شریک واحد قانونی نمی باشد.
همکاری بیشتر از دو نفر زمانی اهمیت ویژه ای پیدا می کند که برای توسعه امور سازمان های دولتی یا شرکت های بزرگ به تاسیس شرکت های فرعی اقدام نمایند مانند سازمان برنامه به تاسیس شرکت های مختلف برای ساده کردن کار اقدام می نماید و یا اینکه دولت برای بعضی از فعالیت ها شرکت های مستقلی تاسیس کرده است.
در کشورهایی که فعالیت های اقتصادی در دست دولت است ،این روش بیشترین کارایی را دارد و واحدهای مستقلی برای واحدهای اقتصادی مختلف که تابع مقررات محاسبات عمومی نباشند، آزادی و سرعت عمل داشته باشند، وجود ندارد و تمام سرمایه به عهده دولت تامین می باشد.
شرکت های مهم،شرکت های فرعی را برای تهیه مواد اولیه یا فروش محصولات خود تشکیل می دهند،درحالی که برحسب‌ظاهر مستقل می باشند ولی به دلیل آن که کلیه سرمایه آن ها شرکت اصلی وابسته است از دستورات شرکت مادر پیروی می کنند.در کشور ما شرکت هایی مثل بانک های دولتی و شرکت ملی نفت و شرکت ملی تلفن طبق قانون تشکیل شده اند.
قانون تاسیس آن ها این نوع شرکت ها را جایز شمرده است و در دیگر موضوع ها برای رعایت قانون هر شریک که یک سهم دارد و او را به نام اعضای هیات مدیره به شمار می آورند، بین شخصیت حقوقی و مدیرانی که از طرف آن تعیین می شوند شرکت تشکیل می شود. و با تغییر مدیران، سهام مدیران سابق به نام مدیران جدید منتقل می شوند.این روش علاوه بر ایران در اکثر کشورها رایج است.
قانون تجارت ایران در مواد 94 و 116 و 141 و 162 و 183 و 190 لازمه همکاری دو یا چند نفر را درباره شرکت های با مسئولیت محدود و شرکت های تضامنی و شرکت مختلط غیر سهامی و شرکت نسبی و شرکت های تعاونی بیان می کند ، ولی درباره شرکت های سهامی همکاری بین دو یا چند نفر بیان نمی کند و ماده 21 قانون تجارت تعیین کرده است که شرکت سهامی برای فعالیت های تجاری تشکیل شده و مسئولیت صاحبان سهام به سهامی که بین آنها تقسیم شده محدود است.با توجه به این قوانین نتیجه می گیریم که شرکت سهامی را نیز بدون وجود شریک نمی تواند تاسیس کرد.
آوردن حصه : نقد ، اموال، صنعت
مطابق ماده 571 قانون مدنی ، شرکت از مجموع حقوق دارندگان متعدد تشکیل شده افرادی که وارد شرکت می شوند باید دارای حقوق مالکیتی باشند ،به طور کلی قانون تجارت بیان می کند که سرمایه شرکت چگونه باید پرداخت شود.در بیشتر قوانین خارجی آوردن حصه از طریق شرکاء الزامی است، به طور مثال در ماده 1833 قانون مدنی فرانسه بیان شده است که هر شریک باید وجه نقد یا اموال دیگر یا صنعت خود را در شرکت بگذارد.
اگر شریکی درای حصه در شرکت نباشد مشارکت او در شرکت انجام نمی شود و اگرحصه دیر پرداخت شود طبق قوانین خسارت پرداخت،دریافت می شود،در جبران خسارات حتی شریک هم مسئول می باشد و همچنین مشارکت او در شریک باطل می شود.در آخر می توان گفت که حصه بصورت نقد یا به صورت جنس یا به صورت صنعت و هنر یا کار شریکای دیگر در شرکت گذاشته می شود.
آورده نقدی
آورده نقدی به این معنی است که شریک وجه نقد به شرکت می آورد.قانون تجارت ایران به جز موارد شرکت های سهامی و شرکت های مختلط سهامی و غیر سهامی تمام آورده باید نقدی پرداخت شود. در زمان تاسیس شرکت ،شرکت های سهامی اگر سهام با نام باشند یک سوم سرمایه پرداخت می شود و اگر سهام بی نام باشند،نصف سرمایه باید پرداخت شود.در ضمن قانون تجارت پرداخت خسارت تاخیر 12 درصد در سال را برای اشخاصی که در پرداخت آورده خود تاخیرمی کنند،تعیین کرده است و طبق اساس نامه با تاخیر بیشتر،شرکت اجازه دارد سهام شریک متخلف را باطل کند.
آورده غیر نقدی
آورده غیر نقدی به این معنی است که شریکی به جای وجه نقد سرمایه خود را به صورت جنس یا حقی بر اموال ،صنعت و هنر خود به شرکت ارائه می دهد.آورده غیر نقدی به صورت جنس شامل این است که شریک مالی را به عنوان سرمایه در شرکت می گذارد مانند زمین، خانه ، ماشین آلات ،اثاثیه و …
آورده غیر نقدی به صورت حقی بر اموال یعنی شریک مال خود را به شرکت انتقال نداده،بلکه اجازه استفاده از منافع آن را به شرکت می دهد.به طور مثال مالک خانه یا کارخانه استفاده از خانه یا کارخانه خود را به شرکت می دهد.یا شخصی به شرکت وجه نقدی قرض بدهد و سود حاصل از آن را به عنوان سرمایه در شرکت بگذارد.بنابراین شخص شریک با این سود حاصل،شریک شرکت به حساب می آید و نسبت به اصل وجه طلبکار شرکت می باشد.بنابراین شخص شریک با توجه به سود حاصله در شرکت نسبت به منافع آورده خود شریک است و در زمان متلاشی شدن شرکت بابت اصل سرمایه خود مانند یک طلبکار دریافت می کند.
آورده غیر نقدی به صورت صنعت یا هنر یعنی شخصی در عوض پول نقد تعهد می کند با کار در شرکت حاصل کار و هنر خود را به شرکت اختصاص دهد.
این موضوع اکثرا در شرکت های مختلط پیش می آید که عده ای از شرکاء سرمایه می گذارند و عده ای برای شرکت کار می کنند.و این مبحث که شخص به جای سرمایه محبوبیت و قدرت خود به شرکت بیاورد یا خیر، موضوعی قابل تامل است.زیرا اگر شخصی در ادارات دولتی قدرت و محبوبیت خود را بیاورد چون این کار غیرشرعی است معامله باطل است ولی اگر محبوبیت تجاری بازرگانی دارای سابقه طولانی باشد و به شرکت در نزد بازرگانان و بانک ها اعتبار بدهد ، این کار امری تجارتی به حساب می آید.تقویم بها موضوعی است که در آورده غیر نقدی اهمیت فراوانی دارد، و باید برای اشخاص ثالث اعتبار داشته باشد ،زیرا شرکا نسبت به آورده خود در سود و ضرر شرکت سهیم می باشند و سرمایه شرکت پاسخگوی ضمانت شرکت است .
تقویم بهای آورده غیر نقدی در شرکت هایی که اشخاص مسئولیت تضامنی دارند،اهمیت چندانی ندارد.زیرا اعتبار شخصی شرکاء ضامن تعهدات آن هاست.ولی تقویم آورده های غیرنقدی در شرکت های سرمایه که فقط سرمایه شرکت پاسخگوی تعهدات آن هاست،اهمیت ویژه ای دارد به همین خاطر برای تقویم آورده های غیر نقدی قوانین تشریفات مخصوص و پشتوانه قائل شده اند.
مبادرت به عملیات بازرگانی
اساس شرکت تجاری انجام معاملات تجاری است که در ماده 2 قانون تجارت بیان شده است ،در بند 4 ماده 3 گفته شده است که تمامی معاملات شرکت های تجاری معاملات بازرگانی هستند و برای برطرف کردن هر گمانی باید گفت که معاملات اگر از طرف شرکت های تجاری باشد در حالت غیر قابل تعویض و یا برای نیازهای شخصی تجاری محسوب نمی شود.
تقسیم سود و زیان
شرکت تجاری اساسا برای کسب سود تشکیل می شود ،به این ترتیب که شرکت با ترویج گروههایی که برای کارهای عام المنفعه تشکیل می شوند، تفاوت دارد.قبل از شروع فعالیت شرکت چگونگی تقسیم سود و زیان باید برای شرکاء توضیح داده شود. طبق اساس نامه شرکت معمولا تقسیم سود و زیان باید بین شرکا مساوی باشد، یعنی همان اندازه که سود می برد در زیان نیز سهیم است.
ماده 20 قانون تجارت ایران، با توجه به نوع شرکت ، شرکت های تجاری را 7 نوع است:
- شرکت سهامی
- شرکت با مسئولیت محدود
- شرکت تضامنی
- شرکت مختلط غیر سهامی
- شرکت مختلط سهامی
- شرکت نسبی
- شرکت تعاونی تولید و مصرف
در اکثر قوانین شخصیتی مستقل از شخصیت شرکاء برای شرکت های تجاری قائل شده اند و بر اساس سازمانی که تعیین شده است امور شرکت اداره می شود.
قرارداد شرکت که پدیدآورنده شخصیت حقوقی است شخصیتی مستقل از شخصیت شرکاء دارد.این موضوع در ماده 583 قانون تجارت ایران به تفسیر ذیل است:
” تمامی شرکت های تجاری مذکور در این قانون شخصیت حقوقی دارند”.
در قوانین بیشتر کشورها برای شرکت های سهامی،شخصیت حقوقی تعیین شده و اگر قانون ابهامی داشته باشد،مراجع قضایی محاکم شخصیت حقوقی را تایید می کند.
ماده ی 195 قانون تجارت در رابطه با شرکت های تجاری تعیین کرده است که : «ثبت تمامی شرکت های مذکور در این قانون الزامی و تابع جمیع مقررات قانون ثبت شرکتها است ».
ماده ی 2 قانون ثبت شرکت ها (مصوب 1310) ،ثبت شرکت های تجاری برای مدیران شرکتی که به ثبت نرسیده باشد الزامی است و جزای نقدی تعیین کرده و بیان کرده است که «در صورت تقاضای مدعی العموم،حکم انحلال شرکت متخلف نیز صادر خواهد شد».
ثبت شرکت های تجاری
“اداره ثبت شرکت ها و مالکیت صنعتی” مرجع ثبت شرکت ها در تهران و”اداره ثبت اسناد” برای خارج از آن تهران،مرکز اصلی شرکت است که دفتر مخصوصی برای این کار در نظر گرفته شده است.
براساس مقررات کشور،اشخاصی توانایی ثبت شرکت در ایران دارند:
- تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی ازجمله ایرانی و خارجی می توانند در کشور شرکت ثبت نمایند.
- هیئت مدیره،مدیر عامل و یا بازرسین شرکت نبایدسوء پیشینه داشته باشند ولی اشخاص دارنده سوء پیشینه مانعی جهت ثبت شرکت ندارند نیست.
- افراد خارجی می توانند بدون شریک ایرانی به صورت مالکیت 100% در ایران شرکت ثبت نمایند.
- بدون وجود اشخاص حقیقی می توانند چند شرکت با هم شرکت مستقلی ثبت نمایند. به موجب بوجودامدن اشتغال در ایران،سعی شده است تا این روند در ایران راحت طی گردد. (اسناد لازم گواهی ثبت شرکت+ کپی مدارک هویتی نمایندگان آن ها)
برای ثبت شرکت اظهارنامه درخواست ثبت و درخواست نامه ثبت شرکت باید به سبب قانون و روال ثبت شرکت تسلیم گردد وجهت این امور اوراق چاپی ویژه از طریق اداره ثبت شرکت ها مقرر گردد که متقاضی ثبت شرکت آن ها را در دو نسخه تنظیم و تسلیم مرجع ثبت می نماید.
طبق ماده 196 قانون تجارت اسناد و مکاتبات که جهت ثبت شرکت الزامیست در نظامنامه وزارت عدلیه تعیین شده به شرح زیر است:
- شرکت نامه حاوی مشخصات شرکت
- اساسنامه
- صورتجلسه مجمع عمومی
- صورتجلسه انتخاب هیات مدیره و قبولی آنان
- رسید سرمایه
جهت ثبت شرکت به سامانه ی اداره ی ثبت شرکت ها به نشانی http:// با ارائه مدارک وتعیین شرکا و انتخاب نوع شرکت اقدام کرد.
مراحل ثبت نام در سامانه اداره ثبت شرکت ها
کامل کردن اطلاعات تقاضاکننده( وارد نمودن شماره ملی شخص در صورت ایرانی بودن و شماره گذرنامه در صورت خارجی بودن. سپس معلوم کردن نوع شرکت که آیا شعبه ی خارجی است یا نمایندگی یک شرکت خارجی؛ وارد کردن اطلاعات مربوط به نام متقاضی از جمله نام، نام خانوادگی، وارد نمودن سمت تقاضا کننده سمت امضا کننده دفتر که آیا از مدیران است یا شرکاء یا سهامداران یا وکیل رسمی وسپس کلیک بر روی کلید گام بعدی)
وارد نمودن پنج نام انتخابی برای نام شرکت به ترتیب اولولیت.
با انتخاب نام شرکت یک کد رهگیری به شما داده می شود. دراین صورت، در بخش اسامی درخواستی،پنج نام را به ترتیب اولویت وارد کنید.برای انتخاب نام،نام هایی را انتخاب کنید که:
- الف) خارجی نباشد،
- ب) پیش ازاین به ثبت نرسیده باشد
- ج)معنا و مفهوم داشته باشد
- د) با فرهنگ انقلاب اسلامی سازگاری داشته باشد
وارد نمودن موضوع شرکت بر اساس نوع فعالیت و زمان آن. اول انتخاب نوع فعالیت حداکثر وپس از آن مدت فعالیت به سبب اینکه محدود یا نامحدود است و مادامی که محدود باشد تعیین حداکثر مدت فعالیت به ماه.
ثبت آدرس مرکز اصلی شرکت با کد پستی و یک تلفن ثابت.
معلوم نمودن سرمایه شرکت.
معلوم نمودن میزان و ارزش سهم برای شرکت
انتخاب گزینه وجود یا عدم وجود مجوز برای فعالیتهایی که نیاز به مجوز از سازمان یا ارگانهای خاص دارند و وارد کردن شماره مجوزو تاریخ مجوز در صورت نیاز به وجود آن.
وارد نمودن مشخصات اعضای شرکت.
پر نمودن فیلد تاریخ شروع سمت، مدت تصدی، تاریخ پایان اعتبار سمت و … مشخص کردن وضعیت حق امضاء و در نهایت کلید ثبت سمت شخص.
پر کردن اطلاعات مربوط به نمایندگان قانونی. نماینده مورد نظر، نوع نمایندگی، مستند نمایندگی، شماره و تاریخ مستند نمایندگی. و تاریخ شروع و پایان نمایندگی در صورت وجود نماینده.
ثبت اطلاعات مربوط به تأسیس شعبه چنانچه شعبه ای وجود داشته باشد.
تکمیل اطلاعات سال مالی شرکت و اطلاعات روزنامه شرکت با انتخاب از فهرست روزنامه شرکت.
تایپ اطلاعات متن اظهارنامه، اساسنامه و شرکتنامه.
انتخاب گزینه تأیید مدارک مورد نیاز، پذیرش نهایی و دریافت رسید پذیرش اینترنتی.
امضای مدارک تأییدشده و پرینت شده از طریق سامانه توسط اعضای شرکت.
بعد از اتمام، سامانه یک شماره ثبت می دهد که برای چاپ در روزنامه به آن احتیاج خواهد بود
بعد از این مراحل،کارشناس حقوقی شروع رسیدگی اطلاعات وارد شده می کند،اگر دارای مشکل باشد برای شما درسامانه ابلاغ رفع نقص ارسال می گردد و باید مشکل را رفع نمایید ودر صورت عدم نقص اطلاعات ، آن را تاًیید می کند.پس از پذیرش اینترنتی به وسیله سامانه و اخذ تصویب پذیرش ، باید نسخ اصلی صورت جلسات تنظیمی و ضمائم آن ها رااز شیوه باجه های پست به صورت سفارشی به آدرس ذکر شده در تصویب پذیرش ارسال نمایید و از حضور در مراکز خودداری شود.
بعدازفرستادن مدارک،احتمال دارد 3حالت برای شما بوجود بیاید:
- رد پرونده
- نقص پرونده
- صدور آگهی
زمانی که صدور آگهی تایید شود، اداره ثبت شرکت ها با تقاضایی ثبت شرکت موافقت می کنند و جهت به صدور آگهی مبادرت می نماید سپس باید شخص درخواست کننده یا وکیل ثبت شرکت برای اخذ مدارک ثبتی و امضاء ذیل به دفاتر به اداره برود.بعد از آن تقاضایی ثبت شرکت در دو نسخه به همراه ضمیمه تقدیم مرجع ثبت میگردد یک نسخه از آن در پرونده قرار میگیرد و محتویات آن را در دفتر مخصوص ثبت شرکت ها به درج میشود و مرجع مذکور نسخه دوم آن را با قید تاریخ و شماره ثبت پس از امضاء و مهر به درخواست کننده ارائه می دهد.
درضمن به صورت اختصار از وضعیت شرکت در دفتر جداگانه ای که حاوی شماره ردیف ثبت شرکت و گزیده مفاد شرکت نامه و اساسنامه می باشد در صفحه مربوط به همان شرکت ثبت می شود و تقاضا کننده ثبت دفتر را با اصل تاییدیه نمایید.به سبب ماده 197 ق.اعلام میدارد:”طی یک ماه تاسیس شرکت خلاصه شرکت نامه و منضمات آن طبق نظامنامه وزارت عدلیه اعلام خواهد شد”.انتشار ثبت طی یک ماه تشکیل شرکت به به همراه گزیده از شرکت نامه و پیوست های آن منتشر می گردد.
در دپارتمان تخصصی ثبت شرکت کریم خان با بهره گیری از کارشناسان متخصص و مجرب و از تاسیس تا ثبت شرکت تجاری با افتخار آماده ی ارائه ی خدمات به شما عزیزان می باشد.
دیدگاهی یافت نشد