قواعد تاسیس و ثبت شرکت های سهامی (1 )

نکاتی در باب قواعد تاسیس و ثبت شرکت های سهامی

شرکت های سهامی به سبب زیاد بودن سرمایه و شرکاء و همچنین تنوع و گستره فعالیت ، مهم ترین ، بزرگ ترین و فعال ترین نوع شرکت در بین شرکت های موجود به شمار می روند. موسسه حقوقی ثبت کریم خان در این مقاله سعی دارد به شرح و بسط الزامات قانونی تاسیس و ثبت شرکت سهامی بپردازد.

• ماده 1- شرکت سهامی ، شرکتی است که سرمایه آن به سهام تقسیم شده و مسئولیت صاحبان سهام ، محدود به مبلغ اسمی سهام آن ها است.

در شرکت سهامی ، سهام میبایست به قطعات متساوی القیمه تقسیم گردد تا حقوق مساوی به سهامداران اعطا شود. حقوق وابسته به یک سهم عبارت است از : حق شرکت در مجامع عمومی – حق رای – حق سود بردن – حق کسب اطلاع از حساب ها و دفاتر شرکت و گزارش مدیران و بازرسان – حق انتقال سهم – حق برداشت مبلغ سهم به هنگام انحلال و تصفیه مسئولیت مدنی صاحب سهم تا اندازه آورده خود می باشد ، در صورتی که شرکت ورشکسته شود سهامدار در برابر بدهی شرکت بیش از سهم خود مسئولیت ندارد.اما مدیران براساس ماده 143 ( ل. ا. ق. ت ) از این قاعده مستثنی می باشند.

• ماده 2- شرکت سهامی شرکت بازرگانی به حساب می آید ولو اینکه موضوع عملیات آن امور بازرگانی نباشد.

ماده فوق با ذکر جمله ” ولو اینکه موضوع عملیات آن امور بازرگانی نباشد ” به نظر می رسد که برای شرکت های سهامی عام و خاص معاملات اموال غیر منقول را مجاز دانسته است که استثنایی بر ماده 4 ( ق. ت ) وارد نموده که معاملات اموال غیر منقول را تحت حاکمیت قانون مدنی قرار داده است . قانون تجارت اخیر فرانسه عملیات غیر بازرگانی را برای شرکت های تضامنی و مختلط غیر سهامی و شرکت سهیم در شرکت دیگر را بازرگانی شناخته است .

• ماده 3- در شرکت سهامی تعداد شرکاء نباید از 3 نفر کمتر باشد.

ماده ذکر شده با در نظر گرفتن ماده 107 ( ل. ا. ق. ت ) تعداد اعضای هیات مدیره شرکت های سهامی عام را حداقل 5 نفر تعیین کرده است ، به نظر می رسد در ماده 3 تعداد سهامداران شرکت سهامی خاص نباید از 3 نفر کم تر باشد. به کار بردن واژه ” شرکا ” در شرکت سهامی ، مسامحه نویسنده قانون بوده ، زیرا در شرکت های سهامی ، واژگان ” سهم ” و ” سهامدار ” چه در حقوق ایران و کشورهای دیگر به کار رفته است و برای دیگر شرکت ها از قبیل با مسئولیت محدود ، تضامنی ، نسبی ، مختلط واژگان ” شریک ” و ” سهم الشرکه ” استفاده می گردد. برای هیات رییسه در شرکت های سهامی عام و خاص بنابر ماده 101 ( ل. ا. ق. ت ) باید حداقل 4 نفر ( یک رییس – دو ناظر و یک منشی ) باشد . در ضمن منشی ممکن است سهم نداشته باشد.

• ماده 4- شرکت سهامی به دو نوع تقسیم می شود :
• نوع اول : شرکت هایی که موسسین آن ها بخشی از سرمایه شرکت را بواسطه فروش سهام به مردم تامین می نماید. این گونه شرکت ها شرکت سهامی عام نام دارند.
• نوع دوم : شرکت هایی که کلیه سرمایه آن ها در زمان تاسیس منحصراَ بوسیله موسسین تامین شده است. اینگونه شرکت ها شرکت سهامی خاص نام دارند.
• تبصره – در شرکت های سهامی عام عبارت ” شرکت سهامی عام ” و در شرکت سهامی خاص عبارت ” شرکت سهامی خاص ” میبایست پیش از نام شرکت یا بعد از آن بدون فاصله با نام شرکت در تمامی اوراق و اطلاعیه ها و آگهی های شرکت به شکل روشن و خوانا ذکر گردد.

در شرکت سهامی عام موسسین میبایست برای تامین بخشی از سرمایه شرکت بواسطه پذیره نویسی به مردم مراجعه نماید.این کار در اروپا پس از جنگ جهانی دوم به منظور جذب سرمایه های کوچک مردم در واحدهای تولیدی ، صنعتی و خدماتی و مشارکت اقشار فقیر جامعه در ثروت های حاصل از اقتصاد کشور بود.اما در شرکت های سهامی خاص، سرمایه شرکت میبایست بواسطه موسسین تامین شود و حق دعوت مردم به پذیره نویسی را ندارد.

• ماده 5- در زمان تاسیس ، سرمایه شرکت های سهامی عام از پنج میلیون ریال و سرمایه شرکت های سهامی خاص از یک میلیون ریال نباید کمتر باشد. در صورتی که سرمایه شرکت بعد از تاسیس به هر دلیل از حداقل ذکر شده در این ماده کم تر شود ، میبایست طی یک سال نسبت به افزایش سرمایه تا میزان حداقل مقرر اقدام به عمل آید یا شرکت به نوع دیگری از انواع شرکت های ذکر شده در قانون تجارت تغییر شکل یابد وگرنه هر ذی نفع می تواند انحلال آن را از دادگاه صلاحیتدار مطالبه نماید.هر گاه پیش از صدور رای قطعی سبب درخواست انحلال منتفی شود دادگاه رسیدگی را موقوف خواهد کرد.

سرمایه ی اولیه در شرکت های سهامی عام در زمان تاًسیس از پنج میلیون ریال نباید کمتر باشد.چنانچه سرمایه ی شرکت پس از تاًسیس به هر دلیل از حداقل ذکر شده کمتر گردد میبایست طی یکسال افزایش سرمایهدهند یا شرکت به نوع دیگر از انواع شرکت های ذکر شده در قانون تجارت تغییر شکل یابد وگرنه هر ذینفع می تواند انحلال آن را از دادگاه صلاحیتدار مطالبه نماید.برای تاًسیس شرکت های سهامی عام موًسسین باید حداقل بیست درصد سرمایه ی شرکت را خود تعهد نموده و حداقل سی و پنج درصد مبلغ تعهد شده را در حسابی به نام «شرکت در شرف تاًسیس» نزد یکی از بانک ها وعده کند.

به این ترتیب شرکتی که به طور مثال با پنج میلیون ریال تاًسیس می گردد میبایست سیصد وپنجاه هزار ریال نقداً سپرده و سپس آگهی برای دعوت دیگران انتشار دهد.ممکن است بخشی از تعهد موًسسین سرمایه ی غیر نقدی باشد در این صورت میبایست عین آن با مدارک مالکیت در همان بانکی که برای پرداخت مبلغ نقدی حساب باز شده است تودیع شود.سرمایه ی شرکت سهامی خاص نباید کمتر از یک میلیون باشد.چنانچه به عللی سرمایه ی شرکت کم شود میبایست شرکا در ظرف یکسال آن را جبران نمایند.در غیر این صورت شرکت را به شکل دیگر از شرکت ها از قبیل با مسئولیت محدود یا تضامنی تبدیل کنند.

• ماده 6- برای تاسیس شرکت های سهامی عام موسسین میبایست حداقل بیست درصد سرمایه شرکت را خود تعهد نموده و لااقل سی و پنج درصد مبلغ تعهد شده را در حسابی به نام ” شرکت در حال تاسیس ” نزد یکی از بانک ها سپرده سپس اظهارنامه ای به ضمیمه طرح اساسنامه شرکت و طرح اعلامیه پذیره نویسی سهام که بواسطه کلیه موسسین امضا گردد.در تهران به اداره ثبت شرکت ها و در شهرستان به دایره ثبت شرکت ها و در نقاطی که دایره ثبت شرکت ها وجود ندارد به اداره ثبت اسناد و املاک محل ارائه و رسید دریافت نمایند.

• تبصره – هر گاه بخشی از تعهد موسسین به شکل غیر نقد باشد میبایست عین آن یا مدارک مالکیت آن را در همان بانکی که جهت پرداخت مبلغ نقدی حساب باز شده است تودیع و گواهی بانک را به ضمیمه اظهارنامه و ضمائم آن به مرجع ثبت شرکت ها ارائه کند.

لازم به ذکر است که در شرکت سهامی عام آورده غیر نقدی مختص موسسین ، آن هم برای بخشی از آورده خود می باشد. اما برعکس در شرکت سهامی خاص طبق بند 2 ماده 20 ( ل. ا. ق. ت ) تمامی سرمایه شرکت می تواند به صورت غیر نقد باشد.

• ماده 7 – اظهارنامه ذکر شده در ماده 6 باید با ذکر تاریخ توسط تمامی موسسین امضا شده باشد و موضوعات ذیل مخصوصاَ در آن قید شده باشد :

1. نام شرکت
2. هویت کامل و اقامتگاه موسسین
3. موضوع شرکت
4. مبلغ سرمایه شرکت و تعیین مقدار نقد و غیر نقد آن به تفکیک
5. تعداد سهام با نام و بی نام و مبلغ اسمی آن ها و چنانچه که سهام ممتاز نیز مورد نظر باشد تعیین تعداد و خصوصیات و امتیازات این گونه سهام
6. میزان تعهد هر یک از موسسین و مبلغی که پرداخت کرده اند با تعیین شماره حساب و نام بانکی که وجوه پرداختی در آن واریز شده است . در مورد آورده غیر نقد تعیین اوصاف و مشخصات و ارزش آن به نحوی که بتوان از کم و کیف آورده غیر نقد اطلاع کسب کرد.
7. مرکز اصلی شرکت
8. مدت شرکت

اظهارنامه ذکر شده مانند نمونه اداره ثبت شرکت ها در دو نسخه تنظیم و با دیگر مدارک به مرجع ذکر شده با اتصال تمبر قانونی ارائه می شود.

• ماده 8- طرح اساسنامه میبایست با ذکر تاریخ توسط موسسین امضا شده باشد و مشتمل بر مطالب ذیل باشد :

1. نام شرکت
2. موضوع شرکت بطور صریح و منجز
3. مدت شرکت
4. مرکز اصلی شرکت و محل شعب آن اگر تاسیس شعبه مورد نظر باشد.
5. مبلغ سرمایه شرکت و تعیین مقدار نقد و غیر نقد آن به تفکیک .
6. تعداد سهام بی نام و با نام و مبلغ اسمی آن ها و چنانچه ایجاد سهام ممتاز مورد نظر باشد تعیین تعداد و خصوصیات و امتیازات این گونه سهام .
7. تعیین مبلغ پرداخت شده هر سهم و چگونگی مطالبه بقیه مبلغ اسمی هر سهم و مدتی که ظرف آن باید مطالبه گردد که به هر حال از پنج سال متجاوز نخواهد بود.
8. نحوه انتقال سهام با نام
9. چگونگی تبدیل سهام با نام به سهام بی نام و بالعکس
10. در صورت پیش بینی امکان صدور ارواق قرضه ، ذکر شرایط و ترتیب آن
11. شرایط و ترتیب افزایش و کاهش سرمایه شرکت
12. مواقع و ترتیب دعوت مجامع عمومی
13. مقررات در خصوص حد نصاب لازم برای تشکیل مجامع عمومی و ترتیب اداره آن ها
14. طریقه شور و اخذ رای و اکثریت لازم برای معتبر بودن تصمیمات مجامع عمومی
15. تعداد مدیران و چگونگی انتخاب و مدت ماموریت آن ها و چگونگی تعیین جانشین برای مدیرانی که فوت یا استعفاء می دهند یا محجور یا معزول یا به جهات قانونی ممنوع می شوند
16. تعیین وظایف و حدود اختیارات مدیران
17. تعداد سهام تضمینی که مدیران باید به صندوق شرکت بسپارند.
18. قید اینکه شرکت ، یک بازرس خواهد داشت یا بیشتر و چگونگی انتخاب و مدت ماموریت بازرس.
19. تعیین آغاز و پایان سال مالی شرکت و موعد تنظیم ترازنامه و حساب سود و زیان و تسلیم آن به بازرسان و به مجمع عمومی سالانه
20. نحوه انحلال اختیاری شرکت و ترتیب تصفیه امور آن
21. نحوه تغییر اساسنامه

اساسنامه در واقع آیین نامه داخلی شرکت می باشد. در ضمن نباید نوشته های اساسنامه بر خلاف قانون باشد که در این صورت براساس ماده 270 و بعد ( ل. ا. ق. ت ) قابل بطلان می باشد.

• ماده 9 – طرح اعلامیه پذیره نویسی ذکر شده در ماده 6 باید مشتمل بر نکات ذیل باشد :

1. نام شرکت
2. موضوع شرکت و نوع فعالیت هایی که شرکت برای آن تشکیل می شود.
3. مرکز اصلی شرکت و شعب آن چنانچه تاسیس شعبه مورد نظر باشد.
4. مدت شرکت
5. هویت کامل و اقامتگاه و شغل موسسین ، چنانچه تمام یا برخی از موسسین در امور مربوط به موضوع شرکت یا امور مشابه با آن سوابق یا اطلاعات یا تجاربی داشته باشند قید آن به اختصار
6. مبلغ سرمایه شرکت و تعیین مقدار نقد و غیر نقد آن به تفکیک و تعداد و نوع سهام در مورد سرمایه غیر نقد شرکت ، تعیین مقدار و مشخصات و اوصاف و ارزش آن به گونه ای که بتوان از کم و کیف سرمایه غیر نقد اطلاع حاصل نمود.
7. چنانچه موسسین مزایایی برای خود در نظر گرفته اند تعیین چگونگی و موجبات آن مزایا به تفصیل
8. تعیین مقداری از سرمایه که موسسین تعهد کرده و مبلغی که پرداخت نموده اند.
9. ذکر هزینه هایی که موسسین تا آن زمان برای تدارک مقدمات تشکیل شرکت و مطالعاتی که انجام شده است پرداخت کرده اند و برآورد هزینه های لازم تا شروع فعالیت های شرکت
10. چنانچه انجام موضوع شرکت به صورت قانونی مستلزم موافقت مراجع خاصی باشد ذکر مشخصات اجازه نامه یا موافقت اصولی آن مراجع
11. ذکر حداقل تعداد سهامی که هنگام پذیره نویسی باید بوسیله پذیره نویس تعهد شود و تعیین مبلغی از آن که باید مقارن پذیره نویسی به صورت نقدی پرداخت شود.
12. ذکر شماره و مشخصات حساب بانکی که مبلغ نقدی سهام مورد تعهد باید به آن حساب پرداخت شود و تعیین مهلتی که طی آن اشخاص ذی علاقه می توانند برای پذیره نویسی و پرداخت مبلغ نقدی به بانک مراجعه کنند.
13. تصریح به اینکه اظهارنامه موسسین به انضمام طرح اساسنامه برای مراجعه علاقه مندان به مرجع ثبت شرکت ها تسلیم شده است .
14. ذکر نام روزنامه کثیرالانتشاری که هر گونه دعوت و اطلاعیه بعدی تا تشکیل مجمع عمومی موسس منحصراَ در آن منتشر خواهد شد .
15. چگونگی تخصیص سهام به پذیره نویسان

موسسه حقوقی ثبت کریم خان ارائه دهنده کلیه خدمات ثبتی و حقوقی