تقسیم سود و زیان در شرکت های تجاری
یکی از ویژگی های شرکت های تجاری افزون بر همکاری شرکاء، بررسی سود و تقسیم سود میان شرکاء می باشد. همان گونه که در سایر مقالات ثبت شرکت کریمخان بیان شد، شرکت های تجاری دارای شخصیت حقوقی می باشند. شرکاء با همکاری و آوردن سرمایه، یک شخصیت حقوقی را ایجاد می کنند که این شخص حقوقی صاحب سرمایه می گردد و دارایی ها به این شخص انتقال داده می شود.
در ادامه موسسه حقوقی ثبت کریم خان به بررسی سود و تقسیم آن میان شرکا می پردازد.
بررسی سود و تقسیم آن میان شرکاء
سود به معنای دارایی می باشد که به دارایی موجود شرکاء در شرکت اضافه می شود. از لحاظ حقوقی، صرفه جویی نیز ممکن است به عنوان سود تلقی گردد.
در قانون فرانسه معین شده است که چنانچه ایجاد شرکت جهت صرفه جویی در هزینه ها باشد، می توان عنوان شرکت را بر روی آن نهاد. در حقیقت جلوگیری از کسر سود نیز خود نوعی سود به شمار می رود. ولی سود به تنهایی کافی نمی باشد تا شرکت، نوعی شرکت تجاری محسوب شود. بلکه سود می بایست میان شرکاء تقسیم گردد. تفاوت انجمن های غیر تجاری با شرکت ها در گذشته در این بود که بیان می شد، در صورتی که هدف موسسه ای کسب سود و تقسیم آن در میان شرکاء باشد شرکت است، در غیر این صورت انجمن محسوب می گردد. نظیر انجمن ادبی، ورزشی و موسسات غیرانتفاعی که جهت فرار کردن از این امر، خود تشکیل دهندگان در موسسه استخدام می شدند و سودی را که موسسه کسب می نمود، به صورت دستمزد میان یکدیگر تقسیم می کردند.
در حال حاضر در ایران، آن چیزی که شرکت ها و انجمن ها را از یکدیگر متمایز می نماید، موضوع کسب سود و تقسیم میان شرکاء نیست، به این علت که هم انجمن ها و هم موسسات قادر می باشند سود ببرند و آن را تقسیم نمایند. بلکه تفاوت آن ها در نوع فعالیتشان می باشد. چنانچه فعالیت موسسه ای دارای جنبه ی فرهنگی ادبی، هنری، مذهبی و اجتماعی باشد (نظیر مدارس غیرانتفاعی) ، می بایست انجمن تلقی گردد و برعکس، در صورتی که موضوع فعالیت موسسه ای، تجاری و فقط اقتصادی باشد، شرکت تلقی می گردد. در صورتی که کار اقتصادی هم در حد برطرف نمودن نیاز منطقه (نظیر یک مدرسه) باشد، تجارت به شمار نمی رود. ثبت شرکت کریم خان در ادامه طریقه ی تقسیم سود در شرکت های تجاری را تشریح نموده است.
طریقه ی تقسیم سود در شرکت های تجاری
تقسیم سود هم در قانون مدنی و هم در حقوق تجارت می بایست به نسبت میزان سرمایه صورت گیرد. با این حال، شرکا در شرکت های تجاری قادر می باشند این نسبت را به هم بزنند. در حقیقت نمی توان در شرکت های مدنی برای یکی از شرکاء سود بیشتری در نظر گرفت، مگر اینکه از طرف آن شریک عملی انجام شده باشد. در صورتی که در شرکت های تجاری شرکاء قادر می باشند در گذاشتن سهم بیشتر برای یک یا چند شریک توافق نمایند. با این حال تقسیم سود نباید به صورتی باشد که سودی که به یکی از شرکاء تعلق می گیرد در حد صفر یا مشابه صفر باشد. شرکت در سود، شرط اساسی می باشد.
در شرکت های سهامی این افزایش سهم شریک در کسب سود، در چهارچوب سهام به نسبت میزان سرمایه اعطا می گردد. امکان دارد یکی از امتیازات سهم ممتاز، کسب سود بیشتر یا داشتن دو یا چند رای برای هر سهم باشد. در قانون فرانسه بیشترین حق رای برای سهام که به آن حق رای مضاعف می گویند، باطل شده است.
در قانون مدنی، تقسیم سود میان شرکا حتما می بایست به نسبت میزان سرمایه باشد، مگر در صورتی که در قبال انجام کاری به وسیله ی یکی از شرکاء باشد.(مشروط بر بدست آوردن سود)
تقسیم زیان در شرکت های تجاری
یکی از خصوصیت های شرکت های تجاری و مدنی، تقسیم زیان میان شرکاء آن ها می باشد. به بیان دیگر، زیان می بایست بر عهده ی شرکاء و به میزان سرمایه ی ایشان باشد. در مضاربه که نوعی تجارت می باشد، تقسیم سود وجود دارد اما زیان آن را تقسیم نمی کنند، به این علت که مضارب (سرمایه گذار) حق ندارند هیچ نوع دخالتی در کار عامل انجام دهند. بنابراین، در ریسک فعالیت هم دخیل نمی باشد و ضرر و زیانی به او تعلق نمی گیرد. تقسیم زیان از مسائل اساسی شرکت های تجاری می باشد.
چگونگی تقسیم زیان در شرکت های تجاری
در شرکت های سهامی می بایست تقسیم سود و زیان مطابق با توافق انجام گیرد و در نظر گرفتن سود یا زیان بیشتر برای برخی از سهامداران می بایست دارای دلیل و توجیه منطقی باشد. ولی در این صورت هم می بایست در نظر گرفت که این امر باعث نزدیک به صفر یا صفر شدن زیان یک یا چند شریک گردد. در حقوق مدنی نیز تقسیم زیان می تواند به نسبت میزان سرمایه نباشد. اما سود را می بایست به نسبت میزان سرمایه تقسیم نمود. لازم به ذکر است که در شرکت های سهامی سود می تواند ما به ازاء فعل نباشد، بلکه ما به ازاء اعتبار باشد.
دیدگاهی یافت نشد